0‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi s. M. MahKamov, K. S. Mahmudjonova
Download 1.46 Mb.
|
Tayyor dori turlari texnologiyasi (S.Mahkamov) unlocked
4-jadvalning davomi
Tenglama yoki ,,yulduzcha“ usuli. Bu maqsadda quyidagi tenglamalardan foydalanish mumkin: X - P— yoki X = P~ a a-c bunda: X— suyultiriladigan spirtning ogUrlik miqdori, g; P - kerakli quvvatdagi spirtning og'irlik miqdori, g: a - suyultiriladigan spirtning og‘irlik foizi; b - suyultirilgan spirtning og'irlik foizi; c - suyultiruvchi (past quwatli spirt) ning og'irlik foizi. Misol. 1000 g 70 % li spirt tayyorlash uchun 96.5 % li spirt va suvdan qanchadan olish kerak? Bu misolni har xil usullar bilan yechish mumkin. 4~jadvalga binoan, 659.80 g 96,5 % li spirt va 340,20 g suv olinadi. Misol yuqorida keltirilgan tenglama yordamida yechiladi. lekin bunda o*lchov birliklariga e’tibor berish kerak bo‘ladi. Biz- ning misolimizdagi 70 % va 96,5 % hajmiy foizlarni XI DFning 1-jadvali yordamida oghrlik (massa) foizga o'tkazsak: 70 %-62.4 % (m); 96.5 %-94.5 % (m)larga to'g'ri keladi. Endi tenglamani quyidagicha yechish mumkin: X = P- = 1000 ■ = 659,82 g 96,5% (m). a 94,5 94,5 6 (94,5 % (w) spirt olish lozim, suv esa; 1000 - 659,82 = = 340.18 g). ..Yulduzcha" usuli bilan ham yechish mumkin. 96.4 kg 62,4 % (m) 70 % spirt kg 62,4 % (m) - 62,4 kg 94.5 % (m) 1000 g-X X = 10°94 52’4 = 659,82 g 94,5 % (m) (96’5 %)' kg 62,4 % (m) -32,17 kg/suv lOOOg-A" 1000-32,17 94,5 = 340,18 g/suv. Misoldagi og'irlik qismni hajmga o‘tkazib. quyidagi tenglama yordamida ham yechish mumkin: 1000 0,8853 = 1129,3 ml. Endi quyidagi tenglama bilan yechiladi: X = V = — = 1129,3—^-^819.2 ml. a 96,5 %li spirtdan olib, suv bilan 1129.3 ml 20 °C da yetkaziladi. Etil spirtini hajm bo‘yicha suyultirish. Spirt suv bilan ara- lashtirilganda aralashma isiydi va eritmaning hajmi nazariy hisob- ga qaraganda kamayadi. Shuning uchun, spirtni hajm bo‘yicha suyultirishda doimo 20 °C da suv bilan kerakli hajmgacha yetkaziladi. Birinchi mar- ta D.I.Mendeleyev aniqlagan bu hodisa kontraksiya deb ataladi. Bunda spirt bilan suv molekulalarining bir-biriga shimilishi hisobi- ga hajm kamayadi. molekulalar orasidagi ishqalanish hisobiga esa issiqlik ajralib chiqadi. Spirtni hajm bo'yicha suyultirishda quyida- gi hisoblash usullari mavjud: XI DF 3-jadvali. Bu jadvalda 20 °C da kerakli quvvatdagi spirt tayyorlash uchun suyultiradigan 1 l spirtga qo'shiladigan suvning hajmiy miqdori keltirilgan. Bu jadvalda kontraksiya hodisasi hisobga olingan. Misol. 1000 ml 95 % li spirtga qancha suv qo'shilsa, 40 % li spirt hosil bo'ladi. XI DF 3-jadvaliga binoan, 1000 ml 95 % li spirtga 1443 ml suv qo'shilsa. 40 % li spirt hosil bodadi. Hosil bodgan spirtning hajmi bizni qiziqtirmaydi. XI DF 4-jadvali. Jadvalda 11 kerakli quvvatdagi spirt tayyorlash uchun suyulti- riladigan spirt va suvning ml miqdori keltirilgan. Bujadvalda kon- traksiya hodisasi hisobga olingan. Misol. 1000 ml 90 % li spirt tayyorlash uchun qancha 95 % li spirt va suv olish lozim. XI DF 4-jadvaliga muvofiq 947 ml 95 % li spirt va 61 ml suv olish kerak. XI DF 5-jadvali. Bu ham 4-jadvalga o‘xshash. lekin bunda kasrli sonlar hisob- ga olingan. Hisoblash quyidagi tenglamalar yordamida bajariladi: X'=V^ yoki X = V^-^. a a —c Bunda: Download 1.46 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||