0‘zbekiston respublikasi qishloq уа suv xo‘jaligi vazirligi
Zovurlarning yillik oqimi (DrO
portal.guldu.uz-QISHLOQ XO‘JALIK MELIORATSIYASI FANIDAN AMALIY MASHG‘ULOTLA
- Bu sahifa navigatsiya:
- TUPROQNING AKTIV QATLAMDAGI YILLIK TUZ BALANSINI HISOBLASH
| Zovurlarning yillik oqimi (DrO,
m3/ga |
|
|
|
|
|
|
|
6905 |
Takrorlash uchun savollar:
Sizot suvlarining yillik oqimi nima?
Sizot suvlar daladan etarli oqib chiqib ketmagan holda
qanday jarayon kuzatiladi?
Amaliy mashg'ulot darsida sizot suvlarining yillik oqimi
qanday tartibda aniqlanadi?
i
155
TUPROQNING AKTIV QATLAMDAGI YILLIK TUZ
BALANSINI HISOBLASH
Ma’lumki, tuproq tarkibidagi zararli tuzlar o'simliklarning
o‘sish va rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Tuproqda zararli tuz-
larning miqdori uni quriq vazinga nisbatan 0,3% dan ortib ketishi
hisobiga sho'rlanish jarayoni kelib chiqadi. Agar shu vaqtda tuproq
yuvilib tuzlar chiqarib yuborilmasa uning miqdori ortib boradi.
Tuproqda tuz to'planishda bu bitta omil hisoblanadi. Ana shu urin-
da tuproq tarkibidagi tuzlarni to'planish sabablarni o'rganish kerak
bo‘ladi. Tuzlar tuproqda turli xil yo‘llar bilan to'planadi. Tuzlarni
tuproqqa kelib tushishi va chiqishi orasida ma’lum bir bog'liklik,
yani balans (-) bo‘lsa, tuproqlarda tuz ko‘p to‘planib qolmaydi,
aksincha balans (+) bo‘lsa tuz yig'ilishi jadallashadi. Shuni hisobga
olib tuproqning aktiv qatlamdagi tuz miqdorini balans davr
davomida aniqlab borish talab qilinadi.
Sug‘oriladigan yerlarida tuproq aktiv qatlamining tuz balansiga
asosan sizot suvlarning chuqurligi va minerallashganlik darajasi ta’-
sir etadi. Tuz balansini aniqlash uchun tuproqdagi tuzlarning bosh-
lang'ich miqdorini, shu vaqt ichida tuzlarning qo‘shilishi va kama-
yishini bilish kerak. Agar tuzlarning kirimi (qo'shilishi) ularning
chiqimi (sarfi)dan ortiq bo‘lsa, bu yerlarning meliorativ holatini
yomonlashuviga olib keladi. Qayd etib o‘tilganidek, tuzlarning tup-
roqning aktiv qatlamida to'planishi sizot suvlarning joylashish chu-
qurligiga, minerallashganligiga va ularning bug‘lanishga sarflani-
shiga qarab belgilanadi.
Tuproq aktiv qatlamining tuz balansini quyidagi formula bo‘-
yicha aniqlanadi:
AS=ZS[ - XS2=(Ss+Sss+Sug‘) — (Syu+Szr+Shs),
Download 3.51 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
