1- ma’ruza kirish

O‘lchamli  elektrokimyo  ishlov.  Asbob-katodni  shaklini  anod-zagotovkada 
nusxalashdan iborat, zagotovka tokni maxalliy zichligiga qarab eriydi. Bu effektga 
erishish  uchun  elektrodlarni  orasi  (reaksiya  zonasi)  millimetrdan  ozroqqacha 
kamaytiriladi va reaksiya maxsullarini olib ketuvchi elektrolitni o‗tish tezligi katta 
qilinadi.  Natijada  buyumning  sirtini  dastlabki  mikrogeometriyasi  va  elektrolitni 
tarkibi  doim  tiklanib  turadi,  bu  esa  tok  zichligini  ming  martagacha  oshirishga 

---

56 
 
(tekislashda Amperning bo‗laklaridan bir necha ming A

m
2
-gacha)  imkon  beradi. 
Ja‘mida  juda  yuqori  unumdorlikka  erishiladi  (eriyotgan  metallni  10000-lab 
mm
3

min).  Ishchi  asbob-katodning  sarf  bo‗lmasligida  nusxalashning  yuqori 
aniqligi  va  anod-zagotovkani  sirtini  tozaligi  ta‘minlanadi.  Katta  o‗lchamli 
buyumlarga  ishlov  berilganda,  zagotovkadan  ko‗p  metall  olinaetganda  hamda 
qattiq  qotishmalardan  va  chiniqtirilgan  detallarga  ishlov  berilaetganda  ayniqsa 
yuqori unumdorlikka erishiladi va hokazo. 
Zagotovkaga  talab  qilingan  shaklni  va  o‗lcham-larni    harakatsiz  elektrod-
asbob (nusxalash usuli) va harakatlanuvchi (masalan aylanuvchi) asbob yordamida 
berish  mumkin.  Ikkinchi  xolda  o‗xshash  mexanik  amallarni  (shilish,  kesish, 
tekislash  va  boshqalar)  ki-nematikasini  qaytarib  natijaga  erishiladi.  Birinchisida 
asbobni  ishlov  olayotgan  buyum  bilan  kontakti  mavjud  emas,  chunki  oraliqqa 
bosim  bilan  elektrolit  beriladi.  SHu  sababli  asbob  yumshoq,  tok  o‗tqazuvchi 
materiallardan tayerlanishi mumkin. 
O‗lchamli  elektrokimyo  ishlov  qo‗llaniladi:  mexanik  usulda  qiyin 
ishlanadigan  materiallardan  tayerlanadigan,  yuqori  aniqlikka  ega  bo‗ladigan 
shtamplar, press-shakllarni ishlab chiqishda (rasm 47, a); murakkab shaklli sirtlarni 
hosil  qilish  uchun,  murakkab  shakldagi  bo‗shliqlarni  kesish,  kalibrlash  va 
o‗lchamlarini  aniq  miqdorlarga  etqazish  uchun  (rasm  47,  b);  buyumlarga  belgi 
qo‗yish  va  tamg‗alash  uchun  (rasm  47,  v);  qattiq  aralashmalardan  kesuvchi 
asboblarni  charxlash  uchun;  ko‗p  sonli  teshiklarni  (yumaloq,  to‗g‗ri  burchakli, 
fasonli va boshq.) hosil qilish uchun;