1- ma’ruza kirish

 
 
 
Rasm 9.4. O‘lchamli elektr kimyo ishlovni qo‘llanilishi: a-press-shakllar 
tayyorlash;  
b-teshiklarni hosil qilish; v-detallarni tamg‗alash va belgi qo‗yish;   
g-zagotovkalarni kesish; 1-elektrod-asbob;   2-zagotovka. 
qiyin ishlanadigan zagotovka va detallarda toza kesim hosil qilishda kesish uchun 
sirtlar va qirralarni tozalash, fasonli bo‗shliqlarni tekislash uchun va hokazo. 
 
Aytib o‗tilgandan tashqari o‗lchamli ishlovni ko‗p sonli kombinatsiyalangan 
usullari  mavjud.  Bulardan  anodli-mexanik,  elektr-abraziv,  elektr-olmos  usullari 
oddiy,  faqat  bir  oz  o‗zgartirilgan  metall  qirquvchi  va  tekislovchi  dastgohlarda 
bajarilishi mumkin. 

---

57 
 
 
O‗lchamli  elektrokimyo  ishlovni  energiya  iste‘mol  hajmi  an‘anaviy 
jarayonlardan 100 martagacha ko‗p va elektr eroziya usullaridan 10-15 marta ko‗p. 
Elektr  energiyani  solishtirma  sarfi  elektrodlar  orasidagi  masofaga,  elektrolitni 
elektr  o‗tkazuvchanligiga  va  haroratiga  bog‗liq.  Oraliqni  kengayishi  bilan  metall 
ajratilishi  kamayadi  va  nusxalashni  hatolari  paydo  bo‗ladi.  SHuning  uchun  eng 
tejamkor rejim va nusxa-lashni aniqligi elektrodlararo oraliqni minimalligida sodir 
bo‗ladi.  Ammo  bunda  reaksiya  maxsullarini  chiqarib  tashlash  murakkablashadi. 
Ishlovni optimal rejimi kelishuv echimga asoslangan. 
Elektr  energiyasini  tejash  uchun  elektrolitni  o‗tkazuvchanligini  oshirish  va 
energiya  manbasini  kuch-lanishini  pasaytirish  kerak.  Elektrolitni  solishtirma 
o‗tkazuvchanligi harorat va konsenratsiya ko‗payishi bilan ortib boradi. Jarayonni 
optimal  parametrlari  ishlov  olayotgan  materialga,  ishlov  turiga  bog‗liq  va 
ma‘lumotnomalarda keltiriladi. 
Jarayonni  energiya  sarfini  kamayishi  va  ish-lovni  yuqori  aniqligi  va  sirtni 
tozaligini ta‘minlash energiyani uzluksiz keltirishdan kombinatsiya-langan usulga 
o‗tishda  sodir  bo‗ladi:  ishlovni  birinchi  etapida  aniqlik  va  tozalik  hali  muxim 
emasligida  energiyani  uzluksiz  keltirish  mumkin.  Ikkinchi  va  yakuniy  etaplarda 
energiyani  impuls-siklli  usulda  impulsli  manbaa-tiristorli  VAK  to‗g‗rilagichdan 
keltirish  ma‘qul.  Bunda  energiyani  impulsli  keltirish  tiristorli  VAK 
o‗zgartirgichdan  bo‗ladi,  sikllik  esa  elektrodlarni  maxsus  sikl  bo‗yicha 
yaqinlashtirish  va  uzoqlashtirishda  sodir  bo‗ladi,  bunda  oraliqni  eng  minimal 
qiymatlarga keltirish mumkin.