1- ma’ruza kirish

IMPULSLI RAZRYADNING KO‘RSATKICHLARI  
 
Elektrerozion  jarayonning  samarali  kechishi  impulsli  razryadlarning 
ko‗rsatkichlariga  bog‗liqdir.  Impuls  amplitudasidagi  tokning  qiymati  bir  necha 
million  amperga  etadi  (elektrodlar  oralig‗idagi  elektr  qarshilikning  qiymati  juda 
kichik),  tokning  o‗sish  tezligi 
c
A
d
di
/
10
8


gacha  etadi.  Bunda  razryadning 
tayanch  dog‗laridagi  tokning  zichligi  10
10
  A/sm
2
  gacha  va  razryad  zonasidagi 
bosim kuchi 10
8
 N/m
2
 gacha etadi.  
 
15.2  –  rasmda  metallarga  elektroerozion  ishlov  berishda  qo‗llaniladigan 
impulsning  shakli  tasvirlangan.  Impulslar 
T

  kenglikka  ega  ishlovchi  –  to‗g‗ri 
qutbli  impulslarga  va 
0

  kenglikka  ega  salt  –  teskari  impulslardan  tashkil  topgan 
bo‗ladi.  
 
Ishlov  berilayotgan  detalning  eng  ko‗p  buzilishini  to‗g‗ri  qutbli  impuls 
bajaradi. 
 
Bssissa  o‗qining  tagida  joylashgan  impulsning  teskari  qismi  elektrod  – 
asbobning yaroqsiz bo‗lishiga sabab bo‗ladi. Impulsning musbat ishorali qismigina 
elektroerozion jarayonda ishtirok etadi.   
 
Bir  sekunda  o‗tadigan  impulslar  soni  impulsning  chastotasi 
И
f
  va 
chastotaga  teskari  bo‗lgan  fizik  kattalik  davri 
И
f
T
/
1

  deb  ataladi.  Davr 
impusning davomiyligi 
И

dan va impulslar orasidagi pauza 
П

 dan iborat bo‗ladi. 
Impuls  davomiyligi 
И

ning  impuls  davri 
T
ga  nisbati  o‗tkazishga  moyillik 
deyiladi. Impuls tokining o‗sish tezligi 

d
di
S
И

impulsning  tikligi  deb  ataladi  va 
uning  qiymati  impuls  frontiga  o‗tkazilgan  urinma  bilan  ordinata  o‗qi  orasidagi 
burchak 

 tangesi qiymatiga tengdir.  

---

93 
 
 
 
15.2 – rasm. Elektrodlar oralig‗idagi tok impulsi 
 
Impuls toki va kuchlanishining maksimal va o‗rtacha qiymatlari, maksimal 
va o‗rtacha quvvati hamda energiyasi impulsning asosiy fizik ko‗rsatkichlaridair.  
 
Impuls  toki  va  kuchlanishining  o‗rtacha  qiymatlari  quyidagi  formulalar 
yordamida aniqlanadi: 
 
 



И
И
d
u
U
d
i
I
И
Ўрт
И
Ўрт








0
0
,
)
(
1
;
)
(
1
                                          (15.1) 
 
bu erda 
i
 va 
u
– tok va kuchlanishning oniy qiymatlari. 
 
Bir  davr  uchun  tok  va  kuchlanishning  haqiqiy  qiymatlari  quyidagi  ifodalar 
bilan aniqlanadi: 
 
 
;
)
(
1
0
2





d
i
T
I
  
.
)
(
1
0
2





d
u
T
U
                                          (15.2) 
 
 
Impulsning energiyasi va o‗rtacha quvvati: 
 
 



И
d
i
u
A




0
;
)
(
)
(
  
.
.
И
Ўрт
И
A



                                                  (15.3)