1- ma’ruza kirish

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4.1-rasm. Elektr yoyi - ballast qarshilik - elektr manbasi tizimining 
voltamper xarakteristikasi (V.A.X.) 
 
 

---

20 
 
belgilanib to yoy V.A.X.si manbaning tashqi xarakteristikasi bilan kesishmaguncha 
rtib borishi mumkin yoki boshqacha aytganda yoy toki cheksizga qarab intiladi.      
 
YOy tokining qiymatini cheklash maqsadida, yoy zanjiriga, unga ketma-ket 
qilib  qarshilik  ulanadi  (3.1-rasm).  Bunda,  cheklangan  qiymatdagi  quvvatga  ega 
manbaning kuchlanishi quyidagi tenglama bilan aniqlanadi. 
                          

d
dI
L
R
I
U
U
Д
Д
UCT




д
 
[V]   
 
        (4.1) 
bu erda:  
 
U
d
  - yoydagi kuchlanishi, V; 
         I
d
  - yoy toki, A; 
         R  - qarshilik, Om; 
         L  - induktivlik, Gn. 
 
(U
ist
-I
d

R) to‗g‗ri chizig‗i V.A.X. ni A va V nuqtalarda kesib o‗tadi. Ushbu 
kuqtalardagi  toklar qiymati    I
a
  va  I
b
  larga  to‗g‗ri  keladi. V.A.X. ning  A  nuqtadan 
chap tomoni yoyni batamom o‗chirish zonasi, xarakteristikaning  A va V nuqtalari 
o‗rtasidagi  qismi  -  yoyning  yonish  zonasi  va  V  nuqtadan  o‗ngdagi  qismi-  yoy 
tokini  cheklash  zonasi  ‗isoblanadi.  YOy,  tokning  I
b
    qiymatidagina  barqaror 
yonishi  mumkin,  A  nuqtada  tokning  kichik  qiymatga  ega  ekanligi  sababli  yoy 
beqaror yonadi, I
k
  - zanjirning qisqa tutashuvi xolatidagi tokini ko‗rsatadi.