1- ma’ruza simli aloqa asoslari reja

To‘lqin uzatgichning xususiyatlari bilan bog’liq dispersiya

To‘lqin uzatishbilan bog’liq(tola) dispersiya – bu impulslarni tarqalish tezligini to‘lqin uzunligiga bog’liqligidir. Disperciyani bu turi tolani geometrik formasiga va sindirish ko‘rsatkichlarini profiliga bog’liq.

Xar qanday real nurlanish manbalari ma’lum chastota polosasida to‘lqin uzunliklarini nurlantiradi desak, turli to‘lqin uzunligiga ega yorug’lik impulslari toladan turli vaqt bo‘yicha kechikib keladi. Natijada boshlang’ich impulslar buziladi. Signallarni turli to‘lqin uzunligida turli tezliklarda uzatilishi yuqorida keltirilgan edi.
Shuningdek yuqorida aytib o‘tilgandek 1310 nm to‘lqin uzunligida dispersiya qiymati minimal bo‘lib, nolga teng.
Dispersiyani nol qiymati so‘nish qiymatlari kichik bo‘lgan 3-tiniqlik oynasiga surilgan. Bu kvars shishasini ligerlash yordamida amalga oshiriladi. Bunday tolalar siljigan dispersiyali tolalar deyiladi. Bu tolalardan yuqori tezlikli tizimlarda, shunigdek oraliq punklar soni kam bo‘lgan signallarni uzoq masofalarga uzatishda qo‘llaniladi. 3.19-rasmda turli tolalar uchun xromatik dispersiya qiymatlarini to‘lqin uzunligiga bog’liqligi keltirilgan.





3.19-rasm. Xromatik dispersiyani to‘lqin uzunligiga bog’liqligi:
1 – toza kvars shishasini xromatik dispersiya xarakteristikasi;
2 – siljigan dispersiyali tolani xromatik dispersiya xarakteristikasi

Uzatish liniyasining xromatik dispersiya qiymati quyidagilarga sezgir:

• 
  tandem bog’lanishlar sonini va uzatish liniyasi uzunligini oshishiga;
  
• 
  uzatish tezligini oshishiga.
  

WDM to‘lqin bo‘yicha (spektr bo‘yicha) zichlashtirilgan tizimlarda xromatik dispersiyaga quyidagilar ta’sir qiladi:

• 
  kanallar orasida qadamni kamayishi;
  
• 
  kanallar sonini oshishi.
  

Xromatik dispersiyani kamaytirish uchun dispersiyani kompensatsiyalash usullaridan foydalaniladi.