1- tema. Ekonomikaliq teoriyaniń predmeti hám metodi

Ekonomikaliq processlerdi úyreniw metodlari
Hár qanday ilim ózine tiyisli bolĝan ob'ektlerdi belgili metodlar járdeminde izertleydi hám úyrenedi. Sol siyaqli ekonomikaliq teoriyada da ekonomikaliq qubilislardi izertlewde bir qatar metodlardan paydalanadi. En' kóp qollanilatuĝin metodlardan biri ilimiy abstrakciya metodi bolip, bunda úyrenilip atirĝan hádiyselerge sezilerli tásir k0rsetpeytuĝin ekinshi dárejeli elementler abstrakciyalanadi, yaĝniy esaplawlardi qiyinlastirmaw maqsetinde bul elementler itibardan shette qaldiriladi. Ilimiy abstrakciya joli menen izertlengende hádiyselerdi konkretlilikten abstraktliliqqa qaray úyreniledi.
Bul metod qubilislardin' kózge k0rinbeytuĝin táreplerin, onin' túp mazmunin aship beriwge járdem beredi.
Analiz hám sintez metodi.
Ekonomikaliq qubilislar en' dáslep ayirim bóleklerge ajiratilip analizlendi. Son'inan bir-birine jaqin bolĝan elementler óz-ara birlestirilip sintezlenedi, ayirim bóleklerdi izertlew nátiyjesinde alinĝan nátiyjeler uliwmalastirilip, belgili bir juwmaq shiĝariladi.
Indukciya hám dedukciya metodi.
Barliq pánler empirik, yaĝniy faktlerge tiykarlanadi. Faktlersiz teoriya bos boladi, teoriyasiz faktler bolsa mánissiz. Usiĝan baylanisli ekonomikaliq teoriyada induktiv hám deduktiv metodlar paydalaniladi. Induktiv metod járdeminde faktler bir jerge toplanip, sistemaĝa keltirilip, olar uliwmalastiriladi hám olardan teoriyaliq juwmaq shiĝariladi.
Deduktiv usilda bolsa keltirip shiĝarilĝan juwmaqlar qaytadan faktler tiykarinda tekseriledi.
Tariyx hám Iogikanin' birligi metodi.
Bul metod izertlewlerdi tariyxiy rawajlaniw kóz-qarasinan alip bariw zárúrligin talap qiladi. Sebebi hár qanday qubilis siyaqli ekonomikaliq hádiyselerde ózinin' kelip shiĝiw tariyxina iye. Sonin' menen birge olardi úyreniw logikaliq izbe-izlikte alip bariliwi tiyis.
Ekonomikaliq qubilislardi muĝdar hám sapa jaĝinan úyreniwde matematikaliq, statistikaliq hám grafikaliq metodlardan da ken` qollaniladi. Sebebi milliy ekonomikanin' rawajlaniw jaĝdayin, onin'
makroekonomikaliq kórsetkishlerin aniqlaw matematikaliq, statistikaliq esaplawlarsiz boliwi múmkin emes.
Ásirese bunda ekonomikaliq-matematikaliq modellestiriw
metodinan, grafikaliq metodlardan paydaliniw ayriqsha áhmiyetke iye.