1- ва 2-лаборатория ишлари

Сочилиш матрицаси ёрдамида тақсимлагичнинг елкаларида майдон тақсимотини тахлил қилиш

Тўлқинўтказгич қурилмаларини сочилиш матрицалари ёрдамида тасвирлаш, тўлқинўтказгич трактларининг тахлилини енгиллаштиради. Сочилиш матрицаси тугундан чиқаётган (қайтган) тўлқин амплитудаларининг унга кираётган (тушувчи) тўлқин қийматлари билан миқдорий муносабатини кўрсатади. 2.8-расмда қурилманинг фақат бир елкасига тушувчи Е₁^қ тўлқин берилган ҳолат келтирилган. Ушбу тўлқин шу тугунннинг елкалари орасида тақсимланади (E₂^–, E₃^–, E₄^–), бир қисми эса (E₁^–) генераторга қайтади.

2.8-расм 2.9-расм

Агар барча елкаларга тушувчи (E^қ) тўлқини берилса (2.9-расм), у ҳолда қайтган тўлқинни ҳосил қилишда барча тушувчи тўлқинлар қатнашишини тахмин қилиш ўринли. Масалан, 1-елкада E₁^- қ S₁₁'E₁^қ қ S₁₂'E₂^ққS₁₃'E₃^ққS₁₄'E₄^қ,

бу ерда S₁₁', S₁₂', S₁₃', S₁₄' – пропорционаллик коэффициентлари.
Умуман, тушувчи ва қайтувчи тўлқинлар ўзаро қуйидаги матрицали тенглама орқали боқлиқ.
(2.1)
Ҳисоблашларда Е (ёки Н) майдон векторининг абсолют қиймати эмас, балки меъёрланган қийматидан фойдаланиш маъқул. Агар тўлқин амплитудасини меъёрласак ва махсус коэффициент киритсак (бу ерда, Е¹ - қуввати 1 Вт бўлган чопар тўлқин амплитудаси), (2.1) тенглама қуйидагича ўзгаради.
(2.2)
- тўлқиннинг ўлчамсиз (меъёрланган) амплитудаси.
Тўлқин қуввати билан қуйидагича боқлиқлик мавжуд
(2.3)
S₁₁, S₂₂, S₃₃, S₄₄ коэффициентлари бошқа елкаларда тушувчи тўлқин бўлмаган вақтда хос елкалардаги қайтиш коэффициентларидир. Барча қолган коэффициентлар узатиш коэффициентлари ҳисобланади. Масалан, S₁₂ - биринчи елкада тушувчи тўлқин бўлмаган пайтдаги иккинчи елкадан биринчи елкага узатиш коэффициенти. S_mn коэффициентлари экспериментал ёки ҳисоб йўли билан ўрнатилади.
ЎЮЧ-қурилмаларда майдон кучланганлиги ҳар бир нуқтада ўзгарганлиги сабабли матрица ҳисоблари амалга оширилувчи "ҳисоб текислиги" тушунчаси киритилади. 2.9-расмда ҳисоб текислиги пунктир билан кўрсатилган.
Иккиланган учликлар ўша ҳисоб текислигига эга бўлган Е ва Н-учликлардан иборат.

1-елкасига мослашган юклама уланган Е-учлик

1-елкасига мослашган юклама уланган Н-учлик

Иккиланган учлик

Тўлқинўтказгичли ҳалқали кўприк

Мисол тариқасида, ЎЮЧ-қурилмада майдон тақсимотининг қуйидаги шаклини ечамиз. Ҳалқали кўприкнинг 2- ва 3-киришига 900 Вт қувват берилган. Елкалардаги майдон кучланганлигининг фазалари фарқи 180⁰ га тенг. 1-елкага кириш қаршилиги бўйича мослашган антенна уланган. 4-елкага мослашган юклама уланган. Кўприкнинг елкаларида майдон тақсимотини топиш зарур.

Сочилиш матрицасининг коэффициентлар меъёрланган майдон амплитудаси орқали топилганлигини ҳисобга олиб, тушувчи тўлқиннинг қуйидаги комплекс амплитудаларини топамиз:

Берилган кўприк учун қуйидаги матрицали ҳисоб ўринли

Сигналлар 2 ва 3-елкаларга берилганлиги учун