1 3-mavzu. Xavflar, ularning tasnifi. Faoliyat xavfsizligini ta’minlash tamoillari, uslublari. Reja

---

1
3-mavzu. Xavflar , ularning tasnifi. Faoliyat xavfsizligini ta’minlash tamoillari, uslublari. 
Reja: 
3.1.Ishlab chiqarishdagi umumiy xavfsizliklar.
3.2.Qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishi, qayta ishlash va mexanika korxonalarida xavfsizlik 
masalalari. 
3.1.Ishlab chiqarishdagi umumiy xavfsizliklar. 
Xavfsiz va zararsiz mehnat sharoitini yaratishning asosiy yo’llari 
Xavfsizlikni ta’minlash asoslari, usullari niantik hamda dialektikaga xos umumiy 
usullarga tegishli bo’lmay, maxsus va ayrim usullardan hisoblanadi. Usullar va asoslar o’zaro 
bog’liqdir. Xavfsizlikni ta’minlash choralari, bu - usullarni va asoslarni amaliy, tashkiliy, 
moddiy gavdalantirib amalga oshirishdir. Asoslar, usullar, choralar xavfsizlikni ta’min etishdagi 
mantiqiy pog’onalardir. Ularni tanlab olish faoliyatning aniq sharoitlariga, xavfning darajasiga 
va boshqa mezonlarga bog’liq. 
Xavfsizlikni ta’minlash yo’llari ko’p. Ularni belgilariga qarab bir necha sinflarga ajratish 
mumkin: 
yo’naltiruvchi belgilar: 
• 
operatorning faolligi; 
• 
iqtidori; 
• 
tuzilishning tartibsizlanishi; 
• 
operatorni almashtirish; 
• 
tasnflash; 
• 
xavflarni yo’qotish; 
• 
tartiblash; 
• 
xavfni kamaytirish: 
texnik belgilari: 
blokirovkalash; 
vakuumlash; 
germetiklash; 
masofa bilan himoyalash; 
mahkamlash; 
to’siqlar orqali 
himoyalash; ojiz 
zveno qo’llash; 
siqilgan havo 
qo’llash; harakatlarni 
sekinlashtirish. 
tashkiliy belgilari: 
vaqt bilan 
himoyalash; axborot 
(ma’lumotlar); 
zaxiralash; mos 
kelmaslik; 
me’yorlash; xodimlar 
tanlash; 
ergonomiklik. 
boshqaruv: 
moslik, nazorat; 
qarshi aloqa; 
rag’batlantirishlar; 

---

2
boshqarish. 
rejalilik; 
javobgarlik; 
samaradorlik;
Xavfsizlikni ta’minlash qo’yidagi usullar orqali amalga oshiriladi: 
- gomosfera va nokosferani fazoviy va vaqt bo’yicha ajratib qo’yish, buni hal qilish uchun 
masofadan boshqarish, avtomatlashtirish, robotlashtirish vositalari yordamidan foydalaniladi; 
- xavflarni yo’qotish yo’li bilan nokosferani me’yorlashtirish. Bu usulga ishchilarning 
shovqin, gaz, changdan jarohatlanishidan saqlovchi shaxsiy va birgalikdagi himoya vositalarini 
qo’llashi kiradi; 
- ishchilarni tegishli muhitga moslashishga, ularni himoyalash darajasini ko’tarishga 
yo’naltirilgan har xil vositalar va usullar: 
- malakasiga qarab kasb tanlash, ruhiy ta’sir va (shaxsiy) himoya vositalari qo’llashni o’z 
ichiga oladi. Amalda esa yuqorida aytilgan usullar birgalikda qo'llaniladi. 
- xavfsizlikni ta’minlovchi vositalarga, jamoa va shaxsiy himoya vositalari kiradi (JHV va 
ShHV). 
Ular o’z navbatida xavflarning turi, tuzilishi, ishlatish sohasiga ko’ra guro’hlarga bo’linadi.