1-Амалий машғулот. Норматив ва техник ҳужжатлар билан таништириш. Қурилиш худудларининг иқлимий таснифларини аниқлаш

1-кичик худудга қиши нисбатан совуқ ва узоқроқ территориялар 
(Қорақалпоғистон, Хоразм вилояти ва Бухоро вилоятининг шимоли) киради. 
2-кичик худудга Фарғона водийси, Тошкент ва Самарқанд
вилоятлари киради. Бу ерда қиш унчалик совуқ эмас, ёз иссиқ деб 
ҳисобланган.
3-кичик худуд жуда иссиқ ёзи ва қисқа мўтадил қиши билан ажралиб 
туради. Тез-тез иссиқ жануб шамоли билан қум бўронлари бўлиб туради 
(Сурхондарё, Қашқадарё вилоятлари). 

---

---

---

---

2.1 Санитар - гигиеник ва ёнғинга қарши талабларини аниқлаш. 
Чизмаларда қўлланиладиган шартли белгилар.
 
Санитария-гигиена талаблари, ёритилганлик, 
 инсоляция ва шамоллатиш. 
2.1. Турар-жой бинолари қуриш ва реконструкциялаш Ўзбекистон 
Республкаси худудида амал қилаётган қурилиш нормалари ва қоидалари 
талаблари асосида бажарилган лойиҳалар бўйича амалга оширилиши керак. 
Турар-жой биноларини лойиҳалашда одамларнинг соғли-ғи ва ҳаётини 
сақлаш, атроф-мухитни сақлаш, узоқ вақтга чидамлилик, таъмирлашга 
яроқлик, энергиятежамлилигини таъминловчи чоралар ва бошқа талаблар 
амал қилаётган меъёрий хужжатларга мувофиқ кўзда тутилиши керак. 
2.2. Турар-жой бинолари-ни шахар ва қишлоқ худудларида 
жойлаштиришни шахарсозлик лойиҳаси бўйича ШНК2.07.01нинг талабларига 
мувофиқ амалга оширилиши керак. 
2.3. Биноларнинг қаватлилиги, узунлиги ва композицион-тархий 
ечимлари, шахарсозлик лойиҳасига мувофиқ, ушбу нормалар талабларига, 
ёнғин ва зилзила хавфсизлиги ШНК2.01.02 ва КМҚ2.01.03) талабларига 
биноан аниқланади. Оммавий уй-жой қурилиш учун 4-қаватдан баланд 
бўлмаган; Оқвалаштирилмаган (канализациялаштирилмаган) шахар ва 
қишлоқларда 1-2 қаватли бинолар қўлланилиши лозим. 9-12 қаватли бинолар 
йирик шахарсозларнинг марказида қуриш учун қўллаш мумкин; 16 қаватли 
бинолар махсус (алоҳида) асослар бўйича ва Давархитектқурилишнинг 
рухсати бўйича қўлланилади. Қариялар ва ногиронларни жойлаштириш учун 
ихтисослаштирилган квартирали турар-жой бинолар, ҳамда интернат-уйлар 3 
қаватдан баланд бўлмаслиги керак. 
2.4. Кўпхонадонли ва ихтисослаштирилган турар-жой бинолари 
лойиҳаларига фойдаланиш бўйича йўриқнома илова қилиниши, шу жумладан 
яшаладиган қисмига ва яшалмайдиган жамоат хоналарига. Йўриқномада 
фойдаланув-чи ва таъмирловчи ташкилотларга, квартира эгалари, бино 
ичидаги ва тақаб солинган хизмат кўрсатиш хоналари ижарачиларига хавфсиз 
фойда-ланиш учун зарур бўлган барча малумотлар кўрсатилган бўлиши керак. 
2.5. Турар-жой биносини қайта-тиклаш лоийҳасида бинодан 
фойдаланиш жараёнида келиб чиққан конструктив схемадаги ўзгаришлар, шу 
жумладан янги (қўшимча) пайдо бўлган проёмларни ҳисобга олган холда, 
бино конструкцияларига тушади-ган юкларни ўзгаришлари хисобга олиниши 
керак. Қайта-тиклаш лойиҳаси ўрнатилган тартибда манфаатдор ташкилотлар, 
шу жумладан уй-жой эгалари билан келишилиши керак. 
2.6. Турар-жой бинолари иш тариқа лойиҳаланиши, қурилиши ва 
жихозланиши керакки, унда яшовчилар хонадон ва уй ичида
харакатланаётганида, шунингдек уйга кириш ва чиқишда, унинг қисмларидан 
ва муҳандислик жихозларидан, уй теварак-атрофидан фойдаланишида 
жарохат олиш хавфи бўлмаслиги керак. Турар-жой бино хоналари унга ёмғир, 
қор-муз ёки ер-ости сувлари ва фойдаланиш жараёни-да фавқулодда вужудга 
келган сувларни киришидан конструктив воситалар (тадбирлар) ва техник 
мосламалар билан ҳимояланиши керак. 

---

2.7. Бинонинг кираверишидаги хона полининг сатхи кириш олдидаги 
тротуар сатхидан камида 0,15м баланд бўлиши керак. Биноларда ўтиш ва 
маши-нада ўтиш йўлакларини КМК 2.01.03 даги амалдаги нормалар бўйича ва 
ушбу нормаларнинг 5.9б. бўйича қилинади. 
2.8. Турар-жой бинолари-ни лойиҳалаш Ўзбекистон Республикаси 
ҳудудини КМК 2.01.01 га мувофиқ қурилиш-иқлимий минтақалаштиришга 
мос равишда, минтақа ва минтақа остилар асосий хусусиятларини хисобга 
олган холда амалга оширилиши керак: 
I минтақа – сахро иқлими тасирида бўлган, ўтаноқулай ёзги шароитли 
худудлар. I минтақада айниқса юқори давомли жазирама даврли IА ва IБ 
остминтақалар, ҳавоси юқори даражада чангли IА, IБ ва IГ остминтақаларга 
ажратилган, IГ остминтақа совуқ қиши билан ажралиб туради. 
II минтақа – тоғолди воҳалар, табий-иқлимий ва ландшафт шароитлари 
нисбатан яхши бўлган водийлар ва ясситоғли туманлар. 
III минтақа – тоғли худуд-лар – ўртаноқулай қишги шароитлари билан 
ажралиб туради. Минтақалар ва остминтақалар табий-иқлимий шароитлари 
хусусиятларини хисобга олиш бўйича талаб ва тавсиялар ушбу лойиҳалаш 
нормалари матнида келтирилган. Ўзбекистоннинг маъмурий туманлари 
бўйича қурилиш-иқлимий зоналари ва остминтақалари рўйхати 4-маълумот 
иловада келтирилган. 
I қурилиш-иқлимий минтақада турар-жой биноларининг архитектура-
тарихий ечимлари истиқоматгоҳни ёзги жазирама, шамол ва чангдан 
ҳимоялашни таъминлаши керак. 
Яшаш хоналарини чанг-тўзон таъсиридан ҳимояланган ховли бўшлиқларига 
очилишини таъминлайдиган, максимал кенг корпусли турар-жой уйларнинг 
ихчам қуршалган(ўралган) ёки ярим қуршалган(ўралган) композиацион-
тархий ечимларини қўллаш тавсия қилинади; кўпқаватли уйларда уй 
структураси ичига жойлашган ойнаванд пешайвонлар, камқаватли уйларда эса 
ёпиқ ховлилар қўллаш мақсадга мувофиқдир. 
II қурилиш-иқлимий минтақада архитектура-тархий ечимлар 
иқлимнинг оромбахш шароитларидан максимал фойдаланишга, шу билан бир 
вақтда истиқоматгоҳни ортиқча жазирамадан ҳимоялашга қаратилган бўлиши 
керак. Жазирамадан ҳимоялаш соябонлаш, истиқоматгоҳни ташқи-кўкаламзор 
мухитга очиш, оромбахш салқин шамоллар йўналиши-ни ҳисобга олган холда 
шамоллатиш ҳисобига таъминланади. 
III қурилиш-иқлимий минтақада архитектура-тархий ечимни танлашда 
етакчи омил, бу истиқоматгохни қиш даврида ўтано-қулай иқлим тасиридан 
ҳимоялашдир. Истиқоматгох ва пешайвонлар асосан жанубий (жануби-шарқ, 
жануби-ғарб) уфққа қаратилган, ихчам композицион-тар-хий ечимлар қўллаш 
мақсадга мувофиқ бўлади. 
2.9. Хонадон фондининг турар-жой бинолари хонадонларга битадан 
оилани кўчиб кириши ва яшовчиларни турар-жой билан Ўзбекистон 
Республикаси «Турар-жой кодекси»га мувофиқ таъминлаш шартидан келиб 
чиқиб лойиҳалаштирилиши керак. Истиқоматгоҳ майдонининг ҳисобий 
кўрсаткичлари 
таъминланганликнинг 
эришилган 
даражасини, 

---

«Буюртмачининг молиявий-иқти-содий имкониятларини, қурилишни ресурс 
билан таъминланганлигини ҳисобга олган холда лойиҳалаш топшириғи билан 
ўрнатилади, лекин 1 одамга умумий майдон 10 м2 дан, кресло-аравачадаги 
ногиронлар учун эса 23 м2 дан паст бўлмаслиги керак. 
Изоҳ: Истиқоматгох майдонини ижтимой нормаси хонадоннинг яшаш ва ёрдамчи 
майдон майдони пешайвонларини(ойнаванд, ойнакланган(очиқ)) хисобга олмаган холда 
кўрсаткичларини ўз ичига олади. 
2.10. Яшаш хоналари ва ошхоналарни полидан шипгача баландлигини: 
I-II минтақа шароитида камида 2,8м қабул қилиш лозим(яхшиланган ва юқори 
қулайликли турар-жойда эса, камида 3м тавсия қилинади); III зона учун 2,7м 
баландликка йўл қўйилади.