1-Амалий топшириқ. Талаб ва таклиф. Индивидуал талаб ва бозор талаби

Bozor muvozanati
Bozor muvozanati - ma‘lum bir vaqt oralig’ida (T) talab va taklifning tenglashishi hisoblanadi. Shu vaqt oralig’ida P(T) - narx, muvozanat narx hisoblanadi, demak bo’lgan vaqt oralig’ida (T) muvozanat narx Pe bo’ladi.
Agar T vaqt oralig’ini qarasak, u xolda t - 1,2...T qiymatlarni qabul qiladi. R(1). R (1), R (2)...R(T) - narx dinamik model traektoriyasini aniqlaydi.
Bitta maxsulot uchun bozorning modelini qaraymiz.
Modelda talab chizig’i D va taklif chizig’i S vaqt o’zgarish bilan o’zgarmaydi. Talab funktsiyasi Q^d (t) va taklif funktsiyasi Q^s (t) narx P(t) ga bog’liq. Bu yerda P(t) - t oraliqdagi narx. R (t-1) - oldingi (t-1) - oraliqdagi narx. Bu holda talab funktsiyasi

a₀ va a_l o’zgarmas parametrlar
Taklif funktsiyasi:

1. Bu funktsiyalarda t = 1 bo’lganda, taklif
tеng bo’lаdi.
2. t = 2 oraliqdan narx ( r - 2) muvozanatlik shartida aniqlanadi:

Narx p(1) noma‘lim bo’lgani uchun, yuqoridagi tenglikda p (2) aniqlanadi; t=2 uchun p(2) aniqlangandan so’ng yuqoridagi birinchi va ikkinchi bosqichlar takrorlanib, p(3)aniqlanadi.
Masalalar.
1.1. Talab chiziqli funktsiyasi quyidagicha berilgan:

а) Narx R = 90.100.120.150. so’m bo’lganda talab miqdori shkalasini aniqlang va grafigini chizing.
Talab shkalasi:

Bitta daftar narxi	10	20	30
Talab Q	18	12	6

1.2. Quyidagi jadvalda ayrim to’lovlarning chiziqli funktsiyasi keltirilgan.

Tovar turlari	davrlarda narxlarning uzgarishi			Talab funktsiyasi
	1	2	3
Non narxi (so’m)	100	120	150	100 - 0,6 P
SHakar narxi (so’m)	500	550	600	700 – 0,8 P
Yog’ narxi (so’m)	900	950	1000	1120 – 0,7 P
Go’sht naxi (so’m)	2800	1800	2000	2800-0,6 P
CHoy narxi (so’m)	900	1000	1250	2600 – 0,7 P

b) Yuqoridagi ma‘lumotlardan va chiziqli talab funktsiyalardan foydalanib, Talab shkalasini aniqlang va grafikda tasvirlang..

1.3. Quyidagi jadvalda ayrim tovarlarning narxlari va taklifning chiziqli funktsiyalari berilgan:

№	Tovar turlari	davrlarda narxlarning o’zgarishi			Taklif chiziqli funktsiyasi
		1	2	3
1	SHakar	500	550	600
2	Go’sht	1800	1900	2000
3	Yog’	900	950	2000
4	CHoy	900	1000	1250

Yuqoridagi ma‘lumotlardan foydalanib; talab shkalasini aniqlang va grafikda tasvirlang.

1.4. Quyida talab va taklif funktsiyasi berilgan:


t=2 boshlang’ich narx P(1) =5 bo’lsa, bu narxda taklif miqdorini aniqlaymiz..

Muvozanat shartiga ko'ra P(2) ni aniqlaymiz.

41-10- P(2) = 17,
endi t(3) hoi uchun taklif miqdorini aniqlaymiz:

muvozanatlik shartidan P(3)ni aniqlaymiz:
yoкi 41-10P(3) = 92 P(3) = 3.18
t-4 uchun taklif miqdorini aniqlaymiz:
Q^S (4) = 2 + 3-3.18 = 11.54
muvozanatlik shartidan P(4)ni aniqlaymiz:
4-10- P(4) = 11.54, P(4) = 2,946
t-5 davr uchun taklif miqdorini aniqlaymiz:
O^s(P5) = 2 + 3.2.941 = 10,838
muvozanatlik shartidan P(5)ni aniqlaymiz:
41 -10 P(5)= 10.838 P(5) = 3,0162
t-6 davr uchun taklif miqdorini aniqlaymiz:
Q^S P(6) = 2 + 3-3.0162 = 11.0486
muvozanatlik shartidan P(6)ni aniqlaymiz:
41 -10-P(6) = 11.0486 P(6) = 2,9954

Agar aniqlikni 0,1 deb qaraydigan bo'lsak, P(6)=2.9954 ni muvozanat narx deb qarash mumkin.
Muvozanat narxini to'g'ridan to'g'ri muvozanatlik sharti bo'yicha aniqlash ham mumkin:
P(t) = P(t-1)
Q^d(t)=Q^S(t) yoki 41 -10.P = 2 + 3P
1.5. Quyida daftarga bo'lgan talabning va taklifning chiziqli funktsiyasiberilgan.
Q^D(i) = 40-6P.
0^S (i) = 4 +2 P
bu yerda R(2)=6 so'm

1. 
   Talab va taklif chizig'ini grafikda ifodalang.
   
2. 
   Muvozanat traektoriyasi va narxini aniqlang.
   

v) Muvozanat tovar miqdorini aniqlang.
g) Bozorda narx 1 so'm bo'lganda, qanday oqibatlarga olib kelishini tahlil qiling
1.6. Respublikada 2013 yil bug’doy bozorida talab va taklif funktsiyasi quyidagicha ifodalangan.
Q_p =4077-266 • R
Q₅=l800 + 240 • P
R - bug'doy bahosi so'm
Q = bug’dоy hаjmi Tn
Bug’dоygа bo’lgаn ichкi tаlаb Qpu = 1000 – 46P
Q = bug'doy hajmi Tn Bug'doyga bo'lgan ichki talab Оrц =1000-46p
Tashqi bozorda bug'doyga bo'lgan talab 40 foizga qisqardi.
a) Tashqi bozordagi talab qisqarishi fermerlik daromadiga qanday ta‘sir ko’rsatadi?
b) Davlat har bir kilogramm bug'doy uchun narxni 30 so’m qilib belgilab, ortiqcha barcha bug'doyni sotib oldi, davlat qancha so’mga qancha miqdorda bug’doy sotib oladi.
v) Davlat ortiqcha bug'doyni sotib olmasa, 30 so’mdan yuqori narxda sotishga ruxsat bermasa chayqov bozori vujudga keladimi.
Eslatma: 1) topshiriqni yechishda tashqi talabni aniqlab olish lozim
Q^T_P=Q_p-Q_pu
2) topshiriqni yechishda dan foydalaning