1-amaliy ish. Matn muxarrirlarida matnlar kiritish. Taxrirlash va formatlash amallari. Mashg‘ulotning maqsadi

7-Misol. Beton ishlari umumiy hajmi 50 ming m
3
bo‘lgan gidrotexnik inshootlar qurilishi 
umumiy muddati aniqlansin. 
Echish. SNiP 1.04.03-85 «Umumiy qoidalar» qismi 9.punktiga asosan va me’yoriy 
hujjatda keltirilgan beton ishlari maksimal hajmi 40 ming m
3 
bo‘lganda qurilish umumiy muddati 
27 oyni tashkil qilgan. 
Ishlar hajmining maksimal ko‘rsatgichga nisbatan oshishi: (50-40)100/40=25% ni tashkil 
qiladi. Qurilish muddatining oshishi esa: 25·0,3=7,5% ni, ya’ni ekstrapolyasiyalash bilan 
=27(100+7,5)/100= 29 oyni tashkil qilishi hisoblab topildi. «Umumiy qoidalar» 9.punkti 
talablariga asosan, ishlar hajmining 1% ga o‘zgarishi (ko‘payishi yoki kamayishi), qurilish 
ishlari muddatining 0,3% ga o‘zgarishiga olib kelishi me’yor qilib belgilangan. 
9-variant.
Quyidagi matnni MS Word dasturida kiriting: 
Qurilish ob’ektida tayyorgarlik ishlarini (vertikal tekislash ishi) mexanizatsiyalash texnologik 
parametrlari:
-uzunligi V=

---

-eni L=73,5 m; 
-yuzasi 
152,9·73,5=11238,15
; 
2.7.2. Qurilish ob’ektida qurilish maydonchasini o‘simlik qatlamidan tozalash ishini 
mexanizatsiyalash texnologik parametrlari:
-qirqib olinadigan qatlam qalinligi 
=0,5 m;
-o‘simlik qatlamidan tozalanadigan maydon o‘lchamlari
m; L
0
=93,5 m;
- o‘simlik qatlamidan tozalash ishi hajmi 
;
-grunt turi-o‘simlik qatlami grunti, bulьdozer uchun I gurux; 
-o‘simlik grunti tuproqtepasi joylashishi-ikki taraflama (yuqorigi va pastki b’eflarda); 
-qirqib olinadigan o‘simlik qatlam gruntini tuproqtepagacha eltish masofasi 
 
2.7.3.Inshoot osti xandag‘ini qazish ishlarini mexanizatsiyalash umumiy texnologik parametrlari: 
Xandakdagi grunt va qo‘shimcha er ishlari hajmi faqat ekakavatorlar (1-variant draglayn; 
2-variant teskari cho‘michli gidravlik) bilan qazib olinib, qisman erga tashlab, qisman 
transportga ortib ishlanadi, gruntni qayta ko‘mish vaqtinchalik tuproqtepalariga surib borish va 
xandak bo‘shliklarini qayta ko‘mish uchun surib kelish esa bulьdozerlar yordamida bajariladi. 
-o‘lchamlari: chuqurligi-
uzunligi- eni- er osti suvining 
chuqurligi 
1,5 m; nam gruntli qatlam qalinligi-h
n
=h
suv
+h
m
=1,5+0,5=2,0 m; er osti suvi 
sathdan yuqoridagi va shu sath ta’sirida bo‘lgan grunt qatlami qalinligi- h
m
=0,5 m; xandak 
devorlari loyihaviy qiyalik koeffitsienti 
. 
-hajmlari: 
V
qo‘sh
=5000 
shu jumladan: erga tashlab qaziladigan grunt
tabiiy namlikdagi 
shu jumladan xandakdan
xandakdan 
suv 
ostidan 
qaziladigan 
xandakdan cho‘michga 
yopishadigan 
-grunt turi- og‘ir gil, ekskavator uchun- IV gurux; 
- erga tashlab qaziladigan grunt
--xandakdan gruntni tashish masofasi 
; 
-qazishda olinmay qoldiriladigan (t
k
=30 sm) himoya qatlami hajmi 
lekin bu 
grunt qo‘lda qazilib, uyum-uyum qilib to‘planib qo‘yilgani va keyinchalik ekskavator bilan 
transportga ortib ishlangani uchun 
hajmidan ayrilmaydi. 
-transportli sxemada qazilib qurilish maydonchasidan 
-masofaga tashilib ketiladigan grunt 
hajmi 
=9000 
-er ishlari umumiy hajmi 
; 
2.7.4. Qayta ko‘mish grunti tuproqtepalarini bulьdozer bilan hosil qilish ishi texnologik 
parametrlari: 
-qurilish mashinalari ish fronti (ish ko‘lami) 
+a
1
/2=16,4+2,5·3,48+10+0,75·5+3+1·5+18/2=54,85 m; (yoki 
qayta ko‘mish 
tuproqtepasiga qo‘yish uchun grunt qazib olish mumkin bo‘lgan maydon o‘lchamlari-uzunligi - 
L =73,5 m; eni- A =43,5m; 
;
m; tabiiy namlikdagi grunt qatlami 
qalinligi 
-gruntni tuproqtepagacha keltirish (eltish) o‘rtacha masofasi: 
d+
⁄ =10+2,5 3,48+16,4-
-
1,0=27,3m;
-qayta ko‘mish maqsadlari uchun tuproqtepalarda qoldiriladigan yumshatilgan grunt hajmi 
=14140,9
 
 m
3
; 

---

-grunt turi og‘ir gil, bulьdozer bilan qazilganda- III gurux, ekskavator qazib tashlagan gruntni 
bulьdozer bilan tuproqtepagacha surib borish uchun- II gurux; 
 2.7.5. Xandak bo‘shliqlarini qayta ko‘mish ishini (gruntni bulьdozer bilan surib kelish, 
yoyish, suv sepib optimal ko‘rsatgichgacha namlash, oldin xandak qayta ko‘miladigan 
bo‘shliqlari ostidan boshlab 4 m chuqurligini shibbalab zichlash, keyin esa qolgan chuqurligidagi 
grunt qatlamini katok bilan zichlash) mexanizatsiyalash texnologik parametrlari:
-qayta ko‘mish grunti hajmi 
; 
-xandakni qayta ko‘mishda gruntni surib tashib keltirish (eltish) masofasi: 
=
+
m 
=16,4+2,5·3,48+10+ +3+1·5+1=47,85 m;
-xandak qayta ko‘miladigan bo‘shlig‘i ostidan yuqoriga qarab (
) o‘lchangan qismidagi
(a=1,0 m, bo‘lganda, tirkama yoki o‘zi yurar katok ishlay olmaydigan holatda) shibbalab 
zichlanadigan 
grunt 
hajmi 
≥
≥3,0m; bu erda,
-tirkama (yoki o‘ziyurar) zichlagich ishini 
tashkil qilishdagi havfsiz masofa, metrda);
-gruntni 
=3,0m chuqurlikgacha shibbalashga (trambovkalashga) moslab, j < 1,0 m 
qalinlikda qatlam-qatlam qilib yoyish (ekskavator cho‘michi, yoki mini mashinalar yordamida 
bajarish ko‘zda tutiladi); 
- shibbalanadigan grunt hajmini (
) optimal (
 ko‘rsatgichgacha namlash;
-xandak 1-pag‘onasida gruntni 
chuqurlikgacha qatlam-qatlam shibbalab zichlash 
ishi ko‘lami . Bu erda
. 
-qayta ko‘mish ishi hajmining shibbalangandan qolgan, katok bilan zichlash ko‘zda tutilgan 
qismi hajmi 
; 
-gruntni qatlam-qatlam qilib, 
 uzunlikda va qalinlikda bulьdozer bilan yoyish ishi hajmi
;