1-amaliy mashg’ulot. Mavzu: tcp kliyent tarmoq dasturini amaliy o‘rganish. Ishning maqsadi

public DatagramSocket(): DatagramSocket ob’ektini yaratadi va uni lokal kompyuterdagi ruxsat etilgan port bilan bog‘laydi.

public DatagramSocket(int port): ob’ektni yaratadi va uni parametrda berilgan lokal xostdagi port bilan bog‘laydi.

public DatagramSocket(int port, InetAddress address): ob’ektni yaratadi va uni berilgan xost porti bilan bog‘laydi.

DatagramSocket klassining konstruktori SocketException istisno holatini chaqiradi. 5.2-jadvalda axborotlarni DatagramSocket ob’ektidan olish uchun foydalaniladigan DatagramSocket klass metodlari keltirilgan:
5.2-jadval
DatagramSocket ob’ektidan olish uchun foydalaniladigan DatagramSocket klass metodlari

Metod	Ta’rif
public InetAddress getInetAddress ()	DatagramSocket ob’ekti bog‘danadigan IP-adresni o‘z ichiga olgan InetAddress ob’ektini qaytaradi
public InetAddress getLocalAddress ()	DatagramSocket ob’ekti bog‘lanadigan lokal xost IPadresini o‘z ichiga olgan InetAddress ob’ektini qaytaradi
public int getLocalPort ()	DatagramSocket ob’ekti bog‘lanadigan lokal xost portini taqdim qiladigan butun qiymatni qaytaradi
public void bind(SocketAddress address)	DatagramSocket ob’ektini SocketAddress ob’ekti bilan bog‘laydi
public void close()	DatagramSocket ob’ektini yopadi
public void connect	DatagramSocket ob’ektini berilgan IP-adres va port
(InetAdress address, int port)	bilan bog‘laydi
public void disconnect()	DatagramSocket ob’ektini uzadi
public boolean isBound()	DatagramSocket ob’ekti port bilan bog‘langan bo‘lsa, true ni qaytaradi
public Boolean isClosed()	DatagramSocket ob’ekti yopilganida
public boolean isConnected()	DatagramSocket IP-adres bilan bog‘langanida true ni qaytaradi
public void receive(DatagramPacket packet)	DatagramSocket joriy ob’ektidan datagramma paketini qabul qiladi
public void send(DatagramPacket packet)	DatagramSocket joriy ob’ektidan datagramma paketini uzatadi

5.3-jadval Topshiriq variantlari

№	Topshiriq
1.	Ixtiyoriy n ta sondan juftlarini ajratib yozish
2.	Ixtiyoriy konus sirti yuzini topish
3.	R radiusli shar sirtining yuzini topish
4.	To’g’ri to’rtburchak dioganalini hisoblab topish
5.	Ixtiyoriy silindr hajmini hisoblash
6.	R radiusli shar hajmini hisoblash
7.	Ixtiyoriy matnning toq o’rindagi haflarini ajratib yozish
8.	Ixtiyoriy matnning juft o’rindagi haflarini ajratib yozish
9.	Ixtiyoriy matnni teskari tartibda yozish
10.	Ixtiyoriy n ta sondan musbatlari yig’indisini hisoblash
11.	Ixtiyoriy n ta sonning yig’indisini hisoblash
12.	Uchburchakning bissektrisa uzunligini topish
13.	Ixtiyoriy kubning hajmini topish
14.	Ixtiyoriy n ta sondan eng kichigini topish
15.	Ixtiyoriy n ta sondan eng kattasini topish
16.	Ixtiyoriy sonning kvadrat ildizini hisoblash
17.	Ixtiyoriy sonni n darajaga ko’tarish
18.	Ixtiyoriy n ta sonni kamayish tartibida saralash
19.	Ixtiyoriy n ta sonni o’sish tartibida saralash
20.	Ixtiyoriy koefitsentli kvadrat tenglama yechimini topish
21.	Ixtiyoriy R radiusli doira yuzini hisoblash
22.	Ixtiyoriy R radiusli aylana uzunligini topish
23.	Uchburchakning yuzini hisoblash
24.	Rombning yuzini topish
25.	Ixtiyoriy n ta sonning o’rta arifmetigini hisoblash
26.	To’g’ri to’rtburchakning yuzini topish
27.	Ixtiyoriy n ta sonning o’rta geometrigini hisoblash

Ishni bajarish tartibi:
Ishni Eclipse yoki NetBeans IDE ishlab chiqarish muhitini yuklash bilan boshlaymiz. Buning uchun ish stolida turgan Eclipse yoki NetBeans IDE muhiti yorlig’ini sichqonchaning chap tomonini ikki marta bosib yuklaymiz. Bizning holatda NetBeans IDE muhiti ishga tushadi.
Quyidagi rasmda NetBeans IDE muhitining asosiy darchasi yuklangan.

Rasm 5.1. Net Beans IDE muhiti asosiy darchasi
Shundan so’ng «Fayl» menyusidan «Otkrыt proekt» bo’limi tanlanganda paydo bo’lgan darchadan «Talabaning_Ismi» proyektini tanlab “Otkrыtie proekta” tugmasi bosiladi.

Rasm 5.2. NetBeans IDE muhiti
“Talabaning_Ismi” loyihasi “udp” paketidagi Client.java va Server.java fayllarini ishga tushirib o’zaro munosabatini amalga oshirish uchun Server.java fayli ustiga sichqonchaning o’ng tomoni bilan bir marta bosiladi va paydo bo’lgan kontekst menyudan “Vыpolnit fayl” tanlanadi.

Rasm 5.3. Server.java faylini ishga tushirish jarayoni Shunda UDP server dasturi ishga tushadi.

Rasm 5.4. Server.java faylining ishlash jarayoni
Shu kabi Client.java fayli ham ishga tushiriladi.

Rasm 5.5. Client.java faylining ishlash jarayoni
Ishga tushirilgan UDP klient dasturiga ixtiyoriy matn kiritish talab qilinmoqda. Biz “Toshkent axborot texnologiyalari universiteti” matnini kiritamiz va “Enter” tugmasini bosamiz.

Rasm 5.6. Client.java faylining ishlash jarayoni
Natijada klient qismida kiritilgan “Toshkent axborot texnologiyalari universiteti” matni server qismiga jo’natiladi va server qismida barcha harflari katta harflarga, ya’ni “TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI” ga aylantirilib klientga qaytarilib jo’natiladi.
Ushbu dastur bilan biz UDP klient-server dasturini o’zaro munosabatini ko’rishimiz mumkin.