1-amaliy mashg‘uloti mavzu: hujayra va to‘qima kulturasini olish usullarini o‘zlashtirish. Biologiya va biotexnologiya laboratoriyalarida foydalaniladigan yuqori samaradorlikka EGA bo`lgan qurulmalar bilan ishlashni o`rganish

51-rasm. Termostat. Tokchalarda mikroorganizmlar ekilgan probirkalar va Petri likobchalari.

Avtoklavlar yuqori bosim ostida to'yingan bug‘lar yorda- mida idishlar, ozuqa muhiti va boshqa materiallarni sterillash uchun mo'ljallangan. Avtoklavlar har xil konstruksiyada (vertikal, gorizontal) bo'lishi mumkin. Lekin ularning tuzilish sxemasi bir xil bo'ladi (3-rasm). Termoregulyatorli q uritish shkafi (4-rasm) laboratoriya idishlarini quritish va sterillash, turli materiallarni doimiy massasigacha quritish uchun mo'ljallangan. Quritish shkafi issiqlikka chidamli materiallardan (metall va asbest) tayyorlanadi va ishchi kamerasi 200°C gacha bo'lgan haroratga mo'ljallanadi. Shkafning ichi teshikli metall listlardan tayyorlangan polkalar bilan jihozlangan bo'lib, ularning ustiga quritiladigan idishlar yoki materiallar joylashtiriladi.

52-rasm. Avtoklavning tuzilish sxemasi: —sterilizatsiyalash kamerasi; 2—sterilizatsiya qilinadigan materiallarni qo'yadigan taglik; 3—avtoklavga suv quyish uchun voronka; 4—saqlovchi klapan; 5—manometr; 6—sterilizatsiyalash kamerasiga par o'tadigan teshik; 7—qopqoq; 8—vintli qisqich; 9—suv-parli kamera; 10—qozon; 11—suvni tushirib yuboradigan kran.

53-rasm. Quritish shkafi: —shkalali termoregulatorning dastasi; 2—asbobni o'chiruvchi murvat; 3—signal beruvchi lampa; 4—taglik; 5—eshikcha; 6—korpus; 7—termometr uchun teshik va ventilyatsiya qalpoqchasi.

Sovitgichlar ishlatiladigan yoki muzeyga oid mikro- organizmlar to'plami, ozuqa muhitlari, ba'zi bir reaktivlar va aralashmalarni +4°C atrofidagi haroratda saqlash uchun ishlatiladi. Sentrifuga suspenziya va aralashmalarning suyuq va qattiq fazalarini ajratish uchun xizmat qiladi. Sentrifuga ikkita rotor bilan jihozlangan bo'lib, ular elektr dvigatelining valiga ketma- ket o'rnatiladi: to'rtta stakanli rotor-krestovina va shisha yoki polietilen probirkalar uchun uyachalari bo'Igan burchakli rotor. Rotorlarning aylanish tezligi — 3000 dan 6000 ob/min. gacha. Laboratoriya pH-metri vodorod ionlarining (pH) aktivligi va oksidlanish-qaytarilish potensialini (Eh) o'lchash uchun mo'ljallangan. Refraktomer quruq moddalar, shakar, spirt, aminokis- lotalar, vitaminlar va ekstrativ moddalar miqdorini aniqlash uchun ishlatiladi. Shkala sindirish ko'rsatkichini va quruq moddalar miqdorining massa % ni ko'rsatadi. Fotoelektrokalorimetr bo'yalgan va kolloid aralashma- larining optik zichligi hamda o'tkazuvchanlik koeffitsiyent- larini o'lchash uchun qo'llaniladi. Asbob 315—630 nm spektr doirasida ensiz tasmali yorug'lik filtrlari to'plami bilan jihoz- lanadi. Kalorimetr — nefelometr aralashmalarining loyqa- lanish darajasi bo'yicha mikroorganizm hujayralari konsen- tratsiyasini baholash imkonini beradi.