1. Analog signal va raqamli axborot Raqamlashtirish va raqamli axborot xizmati tushunchasi Axborot

Takrorlash uchun savollar 
1. 
Audio axborotlar xususiyatlarini tushuntiring
? 
2. 
Odatda audio fayillar qanday kengaytmaga
ega
? 
Uyga topshiriq 
Audio fayllarni o’rganish 

---

9 Mavzu: Video axborotlar xususiyatlari va ularni qayta ishlash 
Reja: 
1. 
Video axborotlar xususiyatlari va ularni qayta ishlash
2. Монтажга янги техникаларнинг кириши. 
Video fayllarni yaratish va ularni qayta ishlovchi dasturiy paketlar soni hozirgi 
davrga kelib juda kopayib ketgan. Ular bir nechtasini quyida keltirib o’tamiz. 
Quik editor – mov va avi formatidagi video fayllarni yaratishda va ularni qayta ishlab 
ularga qo’shimcha effetlar berishda juda qo’l keladigan shartli ravishda tekin dasturiy 
mahsulot hisoblanadi. 
Pinnacle – nisbatan keng tarqalgan raqamli video fayllar bilan ishlovchi dasturiy pakrt 
hisoblanib tarkibida ko’plab mahsus effektlar jamlanmasi mov va avi formatidagi 
fayllar bilan ishlay oladi. Adobe After Effect – Adobe firmasining mahsuloti bo’lib, 
video va ovozli qanallar bilan ishlay olishi tufayli uni klip, film ko’pincha murakkab 
ko’rinishiga ega bo’lgan proektlarda ishlatishadi. Unda yaratilgan mahsulotlarni 
videolarga va disklarga yozish imkoni bor. 
Ulead video studio – DV va MPEG-2 formatidagi fayllar bilan ishlovchi bu dasturiy 
vosita asosan boshlovchilar uchun mo’ljallangan. Uning tarkibida ovoz bilan ishlatishda 
MP3 formatidagi ovozlardan foydalanish mumkin. 
Adobe After Effects – Adobe System kompaniyasi mahsuloti bo’lib, dinamik 
tasvirlarni, videolarni tahrirlash, montaj qilish, kompozitsiya yaratish, muharrirlash, 
animatsion montajlar qilish, maxsus effektlar yaratish, video roliklarni rangi, 
yorqinligini mo’tadillashtirish va shunga o’xshash Ilyuzion video roliklarni yaratish 
imkoniyatlariga ega bo’lgan dastur hisoblanadi. After effect dasturini ancha keng 
tarqalgan Adobe Photoshop dasturi bilan qiyoslashadi. 
After Effects – bu dinamik tasvirlar uchun Adobe Photoshop. Ammo After Effects 
dasturi Photoshopga o’xshash bo’lsada, unga qaraganda ancha yaxshi va keng 
imkoniyatlarni taqdim etadi. Adobe Photoshop statik tasvirlar ustida ishlaydigan kuchli 
vositalardan hisoblansa, After Effects dinamik tasvirlar (kino, roliklar, videokliplar) 
bilan ishlash imkonini beradi. 
Adobe After Effects dasturi turli media formatlarni qo’llay olishi foydalanuvchiga ko’p 
qulayliklarni taqdim etadi. Misol uchun psd (Photoshop formati), jpeg, bmp, mp3, wav, 
avi, flv va boshqa 3d dasturlar formatlarini ham qo’llay olishi natijasida, bu dasturni 
boshqa dasturlar bilan birgalikda ishlay olishini aytish mumkin. 
Multimedia texnologiyasi XX asrning 90-yillaridan tez suratlar bilan rivojlana boshladi. 
XXI asrga kelib multimedia texnologiyalar multimedia amaliy dasturlari yaratish, 
multimedia mahsulotlari va xizmatlari asosi bo’lib qoldi. Multimedia kompyuter 
texnikasida muhim o’rin egalladi. Kompyuter texnikasining rivojiga multimedia 

---

texnologiyalarining ta’siri katta bo’ldi, ma’lumotlarni saqlashning yangi texnologiyalari 
yaratildi, mikroprotsessorlar tezligi anchagina oshdi. - Multimedia [M-media] atamasi 
“multi” – ko’p va “media” – muhit, tashuvchi, xabar vositasi ma’nolarini bildiruvchi 
so’zlar birikmasidan tashkil topgan bo’lib “ko’p muhitlik” deb tarjima qilish mumkin. - 
Multimedia – bu kompyuter tizimi orqali matn, tovush, video tasvir, grafik tasvir va 
animatsiya kabi elementlarni birlashtiruvchi zamonaviy kompyuter axborat 
texnologiyasidir. - Multimedia – bu matn, grafik, animatsiya, video, tovush va nutq kabi 
berilganlarni kompyuterga kiritish, qayta ishlash, saqlash, uzatish va tasvirlash kabi 
amallarni bajaruvchi texnologiyalar majmuidir. - Multimedia-qurilma – bu tovush, 
grafika va video ko’rinishli ma’lumotlar bilan ishlashga mo’ljallangan kompyuter 
qurilmalaridir. - Multimediali kompyuter – bu multimedia texnologiyalari asosida ishlay 
oladigan texnik va dasturiy ta’minotga ega bo’lgan kompyuterdir. Multimedia tizimi – 
bu audio, video, animatsiya va grafik ko’rinishidagi ma’lumotlarni hosil qilish, qayta 
ishlash, saqlash va chiqarish kabi amallarni bajarishga qaratilgan multimedia vositalari 
va texnologiyalari majmuidir. Multimedia tizimining asosiy xarakteristikasi bu 
foydalanuvchiga audio, vi-deo, animatsiya, grafika ko’rinishdagi ma’lumotlarni yuqori 
sifatda namayon etishdir. Shu bilan birga ularning o’zaro bog’lig’likda va bir birini 
to’ldirgan holda foydalanish imkoniyatining mavjudligidir. Masalan, video filmlarda 
audio va matnli ma’lumotlarni ishlatish; musiqa va qo’shiq matnini birga ishla
tish 
orqali hosil qilinadigan “karaoke”; grafikli ma’lumotlarni musiqali namoyishi bo’lmish 
“slayd shoular”.
Bugingi kunda multimedia ma’lumotlarni tasvirlashning asosiy usullari quyidagilardan 
iborat:
Audio;
Video;
Matn;
Animatsiya;
Tasvir;
Interaktivlik (muloqatli);