1. Antik davr falsafasi Shakllanish va rivojlanish bosqichlari Ilk va oʻrta asrlarda Gʻarb falsafasi

Ikkinchi, klassik davrning (miloddan avvalgi V - IV asrlar) xarakterli xususiyati sofistlarning paydo bo'lishidir.
Miloddan avvalgi IV asrdan II asrgacha bo'lgan davr uchun. NS. antik falsafa rivojlanishning uchinchi, ellinistik bosqichidan o'tadi. Bu vaqtda oʻz mazmuniga koʻra birinchi falsafiy tizimlar paydo boʻldi, yangi falsafiy maktablar – epikurchi, akademik, repatriatlar va boshqalar paydo boʻldi. Ellinizm davri vakillari ellin madaniyati tanazzulga yuz tutgan bir paytda axloqiy muammolarni hal qilish va axloqiylashtirishga o'tadilar. Epikur, Teofrast va Karnead nomlari falsafa taraqqiyotining ushbu bosqichini ifodalaydi.
Eramizning boshlanishi (I-VI asrlar) bilan antik falsafa o‘zining so‘nggi rivojlanish davriga qadam qo‘yadi. Bu vaqtda qadimgi dunyoda etakchi rol Rimga tegishli bo'lib, uning ta'siri ostida Gretsiya ham topilgan. Rim falsafasining shakllanishiga yunon, xususan, uning ellinistik bosqichi katta ta'sir ko'rsatdi. Rim falsafasida uchta asosiy yo'nalish - epikurizm, stoitsizm va skeptitsizm shakllangan. Bu davr Arastu, Sokrat, Protogor, Platon kabi faylasuflarning faoliyati bilan xarakterlanadi.
yevropa tarixida o‘rta asrlar davri deyarli to‘la ming yilni (Rim imperiyasining parchalanish lahzasidan Uyg‘onish davrigacha) o‘z ichiga oladi. O‘rta asrlar yevropasi feodalizmning qaror topishi bilan belgilanadiki, u xristian dunyoqarashidan foydalandi. Ma'jusiylik dini va falsafasi, hamda bid'atchilarning adashishlariga qarshi kurashiga apologetlar (yunoncha apologiya-himoya) deb atalgan qadimgi antik davrning keyingi xristian yozuvchilari bel bog‘ladilar.
Apologetika orqasidan xristian mafkurachilarining asarlari bo‘lgan patristika paydo bo‘ldiki, uning mualliflari bid'atchilarga qarshi kurashga katta hissa qo‘shganliklari uchun avliyolik darajasiga ko‘tarildilar va cherkov otalari deb ataldilar. «Cherkov otalari» ning eng yirigi Avreliy A vgustin (354-430) edi. Avgustin falsafasining markazida Xudo turadi. Xudo oliy mohiyat bo‘lib, eng oliy ezgulikdir. Inson esa o‘zida tabiatning moddiy jismlarini –o‘simliklar va hayvonlarni birlashtiradi va aqliy ruh, hamda ozod irodaga egadir. Ruh xudoga yaqin bo‘lib, moddiy emas, zavol topmaydi va o‘z qarorlarida ozoddir
O‘rta asrlardagi falsafiy tizimlarining ko‘pchiligi idealistik yo‘nalishga ega ediki, uni xristianlikning asosiy diniy aqidalari taqozo qilar edi. Bunday diniy aqidalar orasida yagona Xoliq - Xudoning shaxsiy shakli haqidagi atomizmning qat'iy ravishda rad etuvchi aqida, hamda Xudo tomonidan dunyoni «hyech narsadan» (kreatsionizm) yaratilganligi to‘g‘risidagi aqida eng muhim ahamiyat kasb etgan edi. Bu aqida nafaqat Xoliq -Xudoning g‘oyaviy dunyosi bilan yerdagi hayotning moddiy dunyosi, hamda dunyoning mutlaq oti shaxs irodasiga tobeligi o‘rtasida o‘tib bo‘lmas chegara barpo qilar, balki dunyoni zamonda (dunyoning ibtidosi va intihosi) chegaralab qo‘yar edi.
Xulosa
Gʻarb falsafasi atamasi bilan Gʻarb olamiga xos falsafiy oqimlar va qarashlar majmuasi nomlanadi. Gʻarb falsafasi Sharq falsafasi va baʼzi aborigen xalqlar falsafalaridan ajratilib oʻrganiladi.
Gʻarb falsafasi Yunon falsafasidan boshlangan, deb qabul qilingan. Antik davrlarda falsafa soʻzi ostida umuman fan tushunilgan boʻlsa-da, hozirgi kunda Gʻarb falsafasi faqat olamning subyektivistik manzarasini yaratish bilan mashgʻuldir.
Zamonaviy Gʻarb falsafasi tahliliy falsafa va kontinental falsafa sohalaridan iborat.
Foydalanilgan saytlar
1.www.arxiv.uz
2.www.fayllar.org
3.www.wikipedia.com
4.www.hozir.org
5.www.falsafa.uz