1. Asinxron mashinalar haqida tushuncha-Асинхрон машина ўзгарувчан ток машинаси бўлиб, унинг ишлаш принципи айланувчан магнит

24.Uch fazali iste’molchilarni “uchburchak” ulash va uning kattaliklari - Уч фазали ток истеъмолчиларини учбурчак усулида улаш деб, биринчи фазанинг охирги учи X ' ни иккинчи фазанинг бош учи В ' билан, иккинчи фазанииг охирги учи Y ' ни учинчи фазанинг бош учи С ' билан ва учинчи фазанинг охирги учи Z ' ни биринчи фазанинг бош учи А ' билан улашга айтилади (3.6-расм, а ). Бундай улаш .усули „ Д “ белгиси билан кўрсатилади. Одатда, генераторнинг чулғамлари юлдуз усулида уланади. Аммо уч фазали трансформагорларнинг иккиламчи чулғами юлдуз ёки учбурчак усулида уланиши мумкин 3.6-расмдаги схемалардан кўринадики, истеъмолчининг фаза қаршиликлари Z a b . Zb,., Z ca ҳар жуфт А — В , В — С, С — А линия симларига уланган. Демак, истеъмолчи учбурчак усулида уланганда унинг ҳар бир фазаси манбанинг (ёки тармоқнинг) линия кучланишига уланар экан. Бундай улаш схемасида линия ва фаза кучланишлари ўзаро тенг бўлади: Истеъмолчининг фаза қаршиликларидан ўтаётган /ав, Irc. /са токларга фаза токлари дейилади. Линия симларидан ўтаётган 1а, 1в, /с токлар эса линия токлари дейилади. Фаза ва линия токларининг шартли мусбат йўналишлари 3.б-расм, а ва б да кўрсатилган. Фаза кучланишлари ва каршиликларининг маълум киймат
. 25. Sinusoidal o’zgaruvchan EYuK ni hosil qilish-Синусоидал ўзгарувчан ток, асосан, электростанцияларда буғ ва гидравлик турбинали генераторлар ёрдамида ҳосил килинади. Мазкур генераторларнинг ишлаши эса электромагнит индукцияси ва электромагнит куч конуплаоига асосланган. Ўзгарувчан ток генератори иккита асосий қисмдан, яъни айланувчан р о т о р (электромагнит) ва қўзғалмас ста то р д а н . иборат (2.2-расм). Стагорнинг пазларига мис чулғамлар жойлаштирилган (чулғамнинг битта „а — х и ўрами 2.2-расм, а да курсатилган, бунда а —ўрамнинг бош учи, а:—охирги учи). Ротор ўзгармас магнит ёки электромагнитнинг бир тури ҳисобланиб. генераторнинг асосий магнит майдонини ҳосил қилиш учун хизмат килади. Кучли генераторларнинг рогори электромагнит режимида ишлайди, бунда у ҳосил қилган магнит майдонининг магнит оқимини бошқариш мумкин.
26. Elektr zanjirni hisoblashning Kontur toklari usuli.- Tok manbalari bo’lgan sxеmalarda kontur toklari usulida tеnglamalar tuzishni o’ziga xos xususiyatlari bor. Bunday hollarda EYUK va qarshiliklardan iborat tarmoq bilan tutashuvchi tok manbai bo’lgan tarmoq shu konturga kiradi,bu toklar ma’lum mos kеluvchi tok manbalarini tokiga tеng dеb qaraladi. Tеnglamalar faqat kontur toklari noma’lum bo’lgan konturlar uchun tuziladi. Agar 1.4-rasmdagi sxеmada kontur toki I₁₁=I_k dеb birinchi va ikkinchi tarmoqlar orqali soat strеlkasi yunalishi buyicha utadi, dеb olsak, u vaqtda I₂₂=I₃ ikkinchi va uchinchi tarmoqlar orqali utuvchi kontur toki soat strеlkasi buyicha birinchi kontur toki bilan tutashadi va kontur toklari usuliga asosan faqat I noma’lum kontur toki uchun tеnglama tuziladi. (R₂ + R₃) I₂₂ - R_kI_k = Е bu yеrda I₂₂= Е - R_kI_k /(R₂ + R₃) va ikkinchi tarmoq tokiI₂ = I₁₁ - I₂₂
27. Elektr energiyasini iste’molchilarini ketma-ket va parallel ulash sxemalari-

28. Elektr zanjirni hisoblashning tugun potensial usuli-Bu usulga ko’ra Kirxgofning 1—qonuniga asoslanib elektr zanjir tugunlaridagi potensiallar zanjirning tayanch tuguniga nisbatan aniqlanadi. Bunda tayanch tugun potensiali nolga teng deb qabul qilinadi. Ma’lumki, har qanday shaxobchadagi kuchlanish shu shaxobcha ulangan tugunlar potensiallarining ayirmasiga teng bo'lib, bu kuchlanishni shu shaxobcha o’tkazuvchanligiga ko’paytmasi esa shaxobcha tokiga teng bo'ladi. Shunday qilib, tugun potensialllarini aniqlab har bir shaxobchadagi tok qiymatini topishimiz mumkin.Ushbu usul noma’lum toklarni topishda tugun potensiallariga asoslanganligi uchun tugun potensiallar usuli deb ataladi.

29. Uch fazali zanjirlar “yulduz” ulanishi va uning kattaliklari.- Uch fazali zanjirlarda generatorlar, motorlar, transformatorlar chulg‘amlari va iste’molchilar asosan yulduz va uchburchak sxemalari bo‘yicha ulanadi. Agar generator chulg‘amlarining uchlari o‘zaro ulansa, u holda yulduz sxema hosil bo‘ladi (6.3,a-rasm).
Faza chulg‘amlarining uchlari o‘zaro ulangan umumiy nuqta generator neytral nuqtasi deb ataladi va N harfi bilan belgilanadi. Sxema ko‘rinishini soddalashtirish maqsadida generator fazalarini o‘zaro 120⁰ burchak ostida emas, balki parallel joylashtiramiz (6.3,b-rasmdagidek). Uch fazali zanjirda yuklama ham yulduz sxemasida ulanishi mumkin. Iste’molchilar fazalari o‘zaro ulangan umumiy nuqta iste’molchilar neytral nuqtasi n, uni generator neytral nuqtasi bilan ulab turuvchi Nn sim neytral sim deb ataladi (6.3,a-rasmga qarang). Neytral sim fazalar kuchlanishlarining o‘zaro bog‘liqsizligini ta’minlaydi.
30. Elektr zanjirlarini xisoblash usullari.-