1-bilet Mexanik harakat turlari. Harakatlarning mustaqillik prinsipi

 
2. Tokli o‘tkazgichlarning o‘zaro ta’sir kuchi. 
Xuddi elektr zaryadlari kabi tokli o‗tkazgichlar orasida ham o‗zaro ta‘sir kuchlari 
mavjud bo‗ladi. Buni amalda kuzatish uchun ikki elastik o‗tkazgich olib, ularni 
vertical holatda tayanchga mahkamlaymiz. Agar o‗tkazgichlarning yuqori qismini 
sim orqali ulasak, o‗tkazgichlardan qarama-qarshi yo‗nalishda tok oqadi. Natijada 
o‗tkazgichlar bir-biridan itarilib, orasidagi masofa uzoqlashadi. Agar 
o‗tkazgichlardan bir xil yo‗nalishda tok oqishini ta‘minlasak, o‗tkazgichlar bir-
biriga tortiladi Amper qonunidan foydalanib, vakuumdagi cheksiz uzun parallel 
tokli o‗tkazgichlar orasida hosil bo‗ladigan o‗zaro ta‘sir kuchining yo‗nalishi va 
son qiymatining kattaligini aniqlaylik. 
3. Agar radiolokatordan obyektga yuborilgan signal 400 μs dan so‘ng qaytib 
kelsa, obyekt radiolokatordan qanday masofada joylashgan?
Ber: 
t=400 μs 
t
1=
t
2
 
V=3*
m/s 

---

Bellashuv.uz
S=? 
 
 
 
 
Yech: 
V*t
1
=S 
t
1
=t:2=200*
 
S=3*
m/s*200*
=60 km 
5-bilet
1. Аtmоsferа bоsimi. Tоrrichelli tаjribаsi.
Ma‘lumki, Yerni havo qatlami o‗rab turadi. U atmosfera deb ataladi. Demak, havo 
o‗z og‗irligi bilan Yer yuzasiga bosim berishi kerak. Bu bosim atmosfera bosimi 
deb ataladi. Atmosfera bosimini aniqlash uchun p = ρgh formuladan foydalanib 
bo‗lmaydi. Chunki atmosfera tarkibi turli gazlar aralashmasidan iborat bo‗lib, aniq 
balandlikka ega emas. Havo tarkibida 78% azot, 21% kislorod va boshqa gazlar 
bor. Yer sirtiga yaqin joyda 0°C tempera turada o‗lchangan havo zichligi 1,29 ga 
tengligi aniqlan gan. Havo qatlamlarining zichligi balandlik ortishi bilan tez 
kamayib boradi. Masalan, Yer yuzidan 5,4 km balandlikda havoning zichligi uning 
Yer yuzidagi zichligidan 2 marta kichik, 11 km balandlikda 4 marta kichik bo‗ladi. 
Yuqorilashgan sari havo siyraklasha borib, asta-sekin havosiz fazoga o‗tadi. 
Atmosferaning aniq chegarasi yo‗q. Havoni tashkil etgan zarralar og‗irlikka ega 
bo‗lsa, nima sababdan ularning hammasi Yer sirtiga tushib qolmaydi? Sababi 
shundaki, ular to‗xtovsiz harakatda bo‗ladi. Unda nima sababdan raketa kabi ochiq 
kosmosga uchib ketmaydi? Gap shundaki, havo zarralarining tezligi Yer tortish 
kuchini yengish ga yetmaydi. Buning uchun ularning tezligi 11,2 dan kam 
bo‗lmasligi kerak.