1-bilet Mexanik harakat turlari. Harakatlarning mustaqillik prinsipi

 
2. Fotonning impulsi. Yorug‘lik bosimi.Fotoeffektning texnikada qo‘llanilishi.
Foton doimiy harakatda bo‗lganligidan, u p = m · c impulsga ega bo‗ladi. Agar, 
jism yuzasiga fotonlar oqimi tushayotgan bo‗lsa, u holda fotonlar shu yuzaga 
impuls beradi va yorug‗lik bosimini vujudga keltiradi. Maksvellning elektromagnit 
nazariyasiga binoan ham yorug‗lik biror jism yuzasiga tushganda unga bosim bilan 
ta‘sir qiladi. Lekin, bu bosim juda kichik qiymatga ega ekan. Maksvellning 
hisoblariga ko‗ra, Yerga tushayotgan Quyosh nurining 1 m2 yuzali absolut qora 
qismiga ko‗rsatadigan bosim kuchi 0,48 μN ekan. Bunday kuchni ochiq Yer 
sharoitida qayd qilish juda qiyin. Ilk bor yorug‗lik bosimini 1900-yilda rus olimi 
P.N. Lebedev tajribada o‗lchaydi. Buning uchun o‗ta nozik qurilma yasaydi. Bir 
yoki bir necha juft qanotchalar bo‗lgan osma juda ingichka ipga osilgan. Ipga 
ko‗zgu o‗rnatilgan bo‗lib, yupqa yengil qanotchalarning biri yaltiroq, ikkinchisi 
qoraytirilgan. Yaltirog‗i yorug‗likni yaxshi qaytaradi, qoraytirilgani esa yutadi. 
 
3. O‘tkazgichdagi tokning zichligi 10 А/m2 ga teng. Agar o‘tkazgichning 
ko‘ndalang kesimi yuzasi 2 cm2bo‘lsa, undan 1 soatda o‘tgan zaryadni toping.
Ber: 
t=1soat=3600s 
Yechim: 
j=10A/m2 
S=28sm
2
=2*10
-4
m
2 
q=? 
 
 
 

---

Bellashuv.uz
j=
I=
 
10=
I=2*10
-3 
2*10
-3
=
 
q=7.2 kl 
 
6-bilet 
1. Zaryadlangan sharning elektr maydoni. Dielektrik singdiruvchanlik
Radiusi R ga teng bo‗lgan elektr o‗tkazuvchi shar q zaryad bilan zaryadlangan 
bo‗lsin (7.5-a rasm). Zaryadlangan bunday shar (sfera) ning hosil qilayotgan elektr 
maydon kuchlanganligini uning markazida, sirtida va undan tashqarisida 
aniqlaylik. Buning uchun biz dastlab q zaryadni sirt bo‗ylab tekis taqsimlangan bir 
qancha bir xil miqdordagi zaryadlarga ajratamiz, ya‘ni q = q1 + q2 + q3 + ... + q'1 
+ q'2 + q'3... 
Har qanday miqdori bir xil bo‗lgan q1 va q'1 kabi zaryadlarning sharning 
markazidagi natijaviy maydoni kuchlanganligi superpozitsiya prinsipiga ko‗ra 
nolga teng bo‗ladi Demak, zaryadlangan sferaning ichida maydon kuchlanganligi 
nolga teng bo‗ladi. 
Shardan tashqarida undan r masofada joylashgan ixtiyoriy A nuqtadagi maydon 
kuchlanganligini topaylik. OA chiziqqa simmetrik joylashgan q2 va q'2 zaryadlar 
juftini ajratib olaylik. Bu zaryadlar Or o‗qi boylab yo‗nalgan o‗qda kuchlanganlik 
hosil qiladi. Demak, shar tashqarisidagi nuqtadagi maydon kuchlanganligining 
kuch chiziqlari, shar markaziga qo‗yilgan musbat zaryadlangan nuqtaviy zaryad 
maydonining kuch chiziqlari bilan mos tushadi