1. Birja tarixi

42.Ko’chmas mulk bozori.
Умумий холда мамлакат кўчмас мулк бозори шаклланишини қуйидаги омиллар билан характерлаш мумкин:
1. Макроэкономик нотурғунлик (вақтнинг у ёки бу моментида “сиёсий конюктура”томонидан мос келадиган, норматив актларни олдиндан кўриб бўлмайди).
2. Инфляция (бир томондан, инвестицон фаоллик сусаяди, ипотека кредитини нормал тизимининг ривожланиши “қотиб қолади”; бошқа томондан, кўчмас мулкка инвестициялаш кўпроқ ликвидли ва рентабилли йўналишларини чеклаш ўзига жалб қилади, негаки бу воситаларни “маълум
Даражада” инфляциядан сақлаш имконини беради.
3.Ҳуқуқий базанинг ривожланганлиги (айниқса кўчмас мулкка тегишли томондан).
4. Сиёсий нотурғунлик оқибатида информацион маконнинг кўркам эмаслиги, инфратузилмани кучсиз ривожланиши (фақатгина алоҳида звенолар вазифаси, роли ва хамкорлиги шакллари кўринади, ахборот йиғиш ва тахлили махсус хизматлари мавжуд емас), кўчмас мулк бозори қатнишчисини паст профессионаллиги (иш тажрибасининг камлиги, ҳуқуқий базани ноаниқлиги, ишчиларни профессионал сифатлар бўйича эмас, қариндошлилиги ва дўстлилигига қараб танлаш тенденсияси).
5. Кўчмас мулкни бҳолаш бўйича аниқ методик базанинг йўқлиги.
6. Кўчмас мулк бозори сегментларини номутаносиб ўсиши (енг катта кўламдагиси уй-жой бозори). Шундай қилиб, Ўз.Рес.нинг бозор муносабатларига ўтиши билан кўчмас мулк товарга айланмоқда ва кўчмас мулк бозори ривожланмоқда. Ерга нисбатан ҳуқуқларнинг ноаниқлиги, инфляция ва бошқа юқорида саналган омиллар россия кўчмас мулк бозори ривожида ўз аломатини қолдирмоқда. Иқтисодий синфлаштиришга кўра кўчмас мулк бу мулкнинг уч объекттидан бири хисобланади. Юртимиздаги назария ва амалиётга кўра кўп мақсадли “кўчмас мулк” ва “кўчмайдиган мулк” тушунчалари трактаталари мавжуд. Ўз тадқиқотларида муаллиф қуйидаги таърифдан келиб чиққан:
Кўчмас мулк-булар шундай объектки уни жисмоний тарафдан бузмасдан туриб қайта ўрнатиш иложи йўқ. Хўжалик фаолиятининг барча сохасида мажбурий равишда бозор муносабатларини ўрнатиш ва ривожлантириш, кўчмайдиган мулк вазифасини юритиш сохасига хам бозор елементларини киритилишини тақозо етади. Бозор муносабатларини хар қандай субъекти ўз вазифасини эркин ва самарали бажариши мумкин, агарда унда ўз фаолиятини амалга ошириш учун керак бўладиган шартлар мавжуд бўлса. Бу шартлар қаторида енг асосийларидан худудий мослашув ва ишлаш имконияти учун қониқарли объекттга эга бўлиш туради.