1 Biznes rejaning asosiy tamoyillari

Segmentni tanlashda quyidagi mezonlarga tayaniladi:

• 
  Ijtimoiy - iqtisodiy.
  
• 
  Demografik.
  
• 
  Hududiy (regional).
  

Bozorning segmentlarga ajratilishi ayrim xaridorlar guruhlarini chuqur o‘rganish va ular ehtiyojlarini ta’- minlashni baholash imkonini beradi.

Bozorni egallashning bir necha strategiyasi mavjud:

• 
  Yalpi marketing.
  
• 
  Tovar tabaqalashgan marketing.
  
• 
  Maqsadga qaratilgan marketing.
  

Marketing rejasining muhim elementlaridan biri ba- honi shakllantirish hisoblanadi.

• 
  Baho mahsulot qiymatining pulda ifodalanishidir.
  
• 
  Tovar hayotiylik davrida baho o‘zgarib turishi mumkin.
  
• 
  Bahoning yuqori va quyi chegarasi — bu aniq bir tovarga xos bo'ladi.
  

Bahoni belgilashda quyidagilarga tayanish maqsadga muvofiqdir:

• 
  mahsulot tannarxi;
  
• 
  raqib tovarlari bahosi;
  
• 
  tovarning afzalliklari;
  
• 
  ushbu tovarga talab.
  

Baho siyosatining bosh maqsadi bozorda ma’lum bir ulushga ega bo‘lish va yuqori foyda olishdir.

Marketingning muhim elementlaridan biri tovarlarni taqsimlash sxemasi hisoblanib, bu sotish yo‘llarini tashkil etishni anglatadi.

Marketing rejasining uchinchi elementi tovarlar harakatini rag‘batlantirish usullaridir.

Sotishni rag‘batlantirishda oldi-sotdi jarayonini amalga nsliirishda har xil turdagi rag‘batlantiruvchi vositalardan loydalanish tushuniladi.

Ularga:

• 
  iste’molchilarni rag‘batlantirish;
  
• 
  savdo faoliyatini rag‘batlantirish;
  
• 
  firma savdo xodimlarini rag‘batlantirish. Marketingning muhim elementlaridan biri—sotish va
  

Mdishdan keyingi xizmatlarni tashkil etish.

Marketingning yana bir muhim elementi — bu rek- l.imadir. Reklamaning maqsadi xaridorlarga tovarlarni liinishtirish. Ulaming e’tiborini jalb etish, tovar sotib olishga maslahatlar va ko'rsatmalar berish.

Reklamaning bosh funksiyasi tovarning o‘ziga xos mi .iisiyatlari bilan to'la tanishtirishdir.

I oydaliligi (samaraliligi) jihatidan reklamani 4 ta turga !*n lishimiz mumkin:

I Ratsional — qandaydir ratsional ehtiyojni qondiradi.

Sensor — o'sha tovarga ega ekanligi bilan iste’molchi nl ulij'an samara.

V Ijtimoiy mavqe — tovarga ega bolish hisobiga i k molchi mavqeyining ortishi.

49

4. 
   0‘z-o‘zini qoniqtirish.
   

Reklamani ishlab chiqish jarayoni ikki bosqichdan iborat. Birinchi bosqichda reklama tuzilishi va ularning ifoda- lanishi xarakterlanadi.

Ikkinchi bosqich — bu reklama materialini ishlab chiqish, matn, so‘zlar, ranglarni tanlash va hakazo. Bu yerda quyidagi prinsiplarga rioya qilish zarur:

• 
  Reklama ma’lumoti e’tiborni jalb etishi.
  
• 
  Tuzilishining reklama vositasi orqali tarqatilishiga mos kelishi.
  
• 
  Matnning sodda bo‘lishi.
  
• 
  Imkoniyatli xaridorlarga tanish bo‘lgan so‘z va rasm- lardan foydalanish.
  
• 
  Tovarning ichki xususiyatlarini yoritishda iste’mol- chilarga zarurligi.