1-bob. Algoritm va dasturlashga kirish

4 
188 2 
 12 9 
 1 
482 2
Ifoda tushunchasi. С++ tilida ifoda - amallar, operandlar va tinish 
(punktatsiya) belgilarining ketma-ketligi boʻlib, kompilyator tomonidan 
ma’lumotlar ustida maʻlum bir amallarni bajarishga koʻrsatma deb qabul 
qilinadi. Har qanday ʻ;ʻ belgi bilan tugaydigan ifodaga til koʻrsatmasi 
deyiladi. 
С++ tilidagi til koʻrsatmasiga misol: 
x=3*(y-2.45); 
y=Summa(a,9,c); 
Inkrement va dekrement amallari. С++ tilida operand qiymatini 
birga oshirish va kamaytirishning samarali vositalari mavjud. Bular 
inkrement (++)va dekrement (--) unar amallardir. 
Operandga nisbatan bu amallarning prefiks va postfiks 
koʻrinishlari boʻladi. Prefiks koʻrinishda amal til koʻrsatmasi boʻyicha 
ish bajarilishidan oldin operandga qoʻllaniladi. Postfiks holatda esa amal 
til koʻrsatmasi boʻyicha ish bajarilgandan keyin operandga qoʻllaniladi.
Prefiks yoki postfiks amal tushunchasi faqat qiymat berish bilan 
bogʻliq ifodalarda oʻrinli: 
x=y++; //postfiks 
index =--i; // prefiks 
count++;
// unar amal, ”++count;” bilan 
ekvivalent
abc-- ; // unar amal, ”--abc; ” bilan ekvivalent 
Bu 
yerda 
y 
oʻzgaruvchining 
qiymatinix 
oʻzgaruvchisiga 
oʻzlashtiriladi va keyin bittaga oshiriladi, i oʻzgaruvchiningqiymati 
bittaga kamaytirib, index oʻzgaruvchisiga oʻzlashtiriladi. 
sizeofoperatori. Har xil tipdagi oʻzgaruvchilar kompyuter 
xotirasida turli sondagi baytlarni egallaydi. Bunda, hattoki bir tipdagi 
oʻzgaruvchilar ham qaysi kompyuterda yoki qaysi operatsion sistemada 
bajarilishiga qarab turli oʻlchamdagi xotirani band qilishi mumkin. 
С++ 
tilida 
ixtiyoriy 
(asosiy 
va 
hosilaviy) 
tipdagi 
oʻzgaruvchilarning oʻlchamini sizeof operatori yordamida aniqlanadi. 
Bu operator oʻzgarmasga, tipga va oʻzgaruvchiga qoʻllanishi mumkin.
Quyida keltirilgan dasturda kompyuterning platformasiga mos 
ravishda asosiy tiplarining oʻlchamlari chop qilinadi. 
int main(){ 
cout<<”int tipioʻlchami:”<

---

25 
cout<<”float 
tipioʻlchami:”<cout<<”doubletipioʻlchami:”<cout<<”char tipioʻlchami:”<return 0;} 
Razryadli mantiqiy amallar. Dastur tuzish tajribasi shuni 
koʻrsatadiki, odatda qoʻyilgan masalani yechishda biror holat roʻy 
bergan yoki yoʻqligini ifodalash uchun 0 yoki 1 qiymatini qabul qiluvchi 
bayroqlardan foydalaniladi. Bu maqsadda bir yoki undan ortiq baytli 
oʻzgaruvchilardan foydalanish mumkin. Masalan, bool tipidagi 
oʻzgaruvchini shu maqsadda ishlatsa boʻladi. Boshqa tomondan, bayroq 
sifatida baytning razryadlaridan foydalanish ham mumkin. Chunki 
razryadlar faqat ikki xil qiymatni - 0 yoki 1 sonlarini qabul qiladi. Bir 
baytda 8 razryad boʻlgani uchun unda 8 ta bayroqni kodlash imkoniyati 
mavjud. 
Faraz qilaylik, qoʻriqlash tizimiga 5 ta xona ulangan va tizim 
taxtasida 5 ta chiroqcha (indikator) xonalar holatini bildiradi: xona 
qoʻriqlash tizimi nazoratida ekanligini mos indikatorning yonib 
turishi(razryadning 1 qiymatini) va xonani tizimga ulanmaganligini 
indikator oʻchganligi(razryadning 0 qiymatini) bildiradi. Tizim holatini 
ifodalash uchun bir bayt yetarli boʻladi va uning kichik razryadidan 
boshlab beshtasini shu maqsadda ishlatish mumkin: 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
1 
0 
ind5 ind4 ind3 ind2 ind1 
Masalan, baytning quyidagi holati 1, 4 va 5 xonalar qoʻriqlash 
tizimiga ulanganligini bildiradi: 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
1 
0 
x 
x 
x 
1 
1 
0 
0 
1 
Quyidagi jadvalda С++ tilida bayt razryadlari ustida mantiqiy 
amallar ro‘yxati keltirilgan.