1-bob. O‘zbekiston Respublikasi tashqi savdosining rivojlanish tendentsiyalari

2-jadval. Importning tovar tarkibi⁴

Mahsulotlar guruhi	Umumiy importdagi ulush, %			Ovoz o'zgarishi, %
	2003 yil	2004 yil	2005 yil
				2005-2003 yillar
Ovqat	9.9	6.8	7	-2.41
Kimyoviy mahsulotlar, plastmassa va ulardan tayyorlangan mahsulotlar	12.8	12.5	13.6	46.65
Energiya tashuvchilar	2.7	2.1	2.5	27.80
Rangli va qora metallar	7.9	10.3	10.3	79,96
avtomobillar va jihozlar	44.4	46	43.3	34.60
Xizmatlar	10.2	11.1	10.4	40,73
Boshqa	12.1	11.2	12.9	47.15
Jami(%)	100	100	100
Jami (million dollar)	2964.2	3816	4091.3

2005 yil natijalariga ko'ra importning tovar tarkibida eng katta o'sish qora va rangli metallar guruhida qayd etilgan - 2003 yilga nisbatan 79,96% ga. Shu bilan birga, importning umumiy hajmidagi ulushi bo‘yicha yetakchi o‘rinni mashina va asbob-uskunalar guruhi egallab, umumiy importning 43,3 foizini tashkil etadi. Kimyoviy mahsulotlar importi 46,65 foizga oshdi. Texnologik asbob-uskunalar, organik kimyoviy birikmalar, farmatsevtika mahsulotlari, o‘g‘itlar, parfyumeriya, parfyumeriya, kosmetika, yuvish vositalari, plastmassalar yetkazib berish hajmi o‘sishda davom etmoqda.

2005 yilda xizmatlar importi hajmi 2003 yilga nisbatan 40,73 foizga o'sdi, bu asosan qurilish ishlari va transport xizmatlari hajmining oshishi hisobiga sodir bo'ldi.
Boshqa guruh tovarlari bo'yicha import 47,15 foizga o'sdi va uning umumiy importdagi ulushi 12,9 foizni tashkil etdi. O'sish, asosan , yog'och va yog'och mahsulotlari, to'qimachilik, qog'oz, tosh buyumlar, gips, asbest, sement, mebel yetkazib berishning ko'payishi hisobiga sodir bo'ldi .
Umuman olganda, oziq-ovqat mahsulotlari importi kamaydi, lekin 2004 yilga nisbatan ko'paydi va asosan shakar va qandolat mahsulotlari, un va don sanoati mahsulotlari, shu jumladan solod va kraxmal ham import qilinadi.
Hududiy kontekstda MDH davlatlari bilan tashqi savdo ko'rsatkichlari yaxshilangani qayd etildi. Natijada 2005 yilda MDH davlatlari bilan tovar ayirboshlash hajmi 3,4 milliard AQSH dollarini tashkil etdi va 2003 yilga nisbatan 1,6 barobar oshdi.
MDH mamlakatlariga eksport yetkazib berish ulushi 26 foizdan 31,8 foizga oshdi, xorijiy davlatlarga esa 74 foizdan 68,2 foizga kamaydi (2-ilova). Ushbu tendentsiya tahlil qilingan davr davomida davom etdi. 2004-yil boshidan buyon MDH davlatlariga oziq-ovqat mahsulotlari, mashina va uskunalar, rangli metallar yetkazib berish hajmi 2 barobardan ortiq oshdi. Xorijiy mamlakatlarga eksport hajmining eng katta o‘sishi kimyo mahsulotlari, oziq-ovqat va rangli metallarda kuzatildi. Xorijiy mamlakatlarga eksportning eng katta o'sishi paxta tolasi, kimyo mahsulotlari, oziq-ovqat va rangli metallar bo'yicha kuzatildi. Tahlillardan ko‘rinib turibdiki, MDH davlatlari oziq-ovqat mahsulotlari, energiya tashuvchilar, mashina va uskunalar, xorijiy davlatlar esa paxta tolasi, kimyo mahsulotlari, rangli metallar uchun an’anaviy bozor hisoblanadi.
.MDH davlatlaridan import yetkazib berish ulushi 38,3 foizdan 41,1 foizga oshdi, xorijiy davlatlardan esa 61,7 foizdan 58,9 foizga qisqardi. MDH mamlakatlari energiya tashuvchilar, qora va rangli metallarning asosiy yetkazib beruvchilari bo'lib qoldi; xorijiy davlatlar - oziq-ovqat mahsulotlari, mashinalar, uskunalar va xizmatlar.
Eksport bo‘yicha tahlil qilinayotgan davrda sakkizta davlat yetakchi savdo hamkorlari bo‘ldi: Rossiya – eksportning 19 foizi, Eron – 8,0 foizi, Turkiya – 6,4 foizi, Buyuk Britaniya 6,2 foizi, Qozog‘iston – 4,6 foizi, Xitoy – 4,2 foizi, Shveytsariya. - 2,6%, Tojikiston - 2,5%, AQSh - 2,0%. Hindiston va Belgiyaga eksportning sezilarli darajada pasayishi qayd etildi.
Importning asosiy qismi (70,6%), shuningdek, 8 ta davlatga to‘g‘ri keldi: Rossiya, ulardan import ulushi 25,3%, Janubiy Koreya – 12,5%, Qozog‘iston – 6,6%, Xitoy – 6,3%, Ukraina – 6,0%, Germaniya – 5,9%. %, Turkiya - 4,3%, AQSh - 3,7%.
Eng katta ijobiy savdo balansi Eron, Buyuk Britaniya, Turkiya, Tojikiston, Shveytsariya bilan tuzilgan; Janubiy Koreya, Ukraina va Germaniya bilan salbiy balans.
Shunday qilib, 2005 yilda tashqi savdoni rivojlantirishning 2003 yildan boshlab ijobiy tendentsiyalari mustahkamlandi. Eksport va importning tovar tarkibidagi sifat o'zgarishlari davom etdi. Qo'shilgan qiymatning yuqori ulushiga ega bo'lgan mahsulotlar eksportining keskin o'sishi va import tarkibini yanada optimallashtirish kuzatildi. MDHdagi hamkorlar bilan savdo aloqalari yaxshilandi. Savdo balansi oshdi.