1-bob. Shaxs psixologiyasi: fanga kirish

Instinktlar xulq-atvorning harakatlantiruvchi kuchidir

Psixoanalitik nazariya odamlarning murakkab energiya tizimlari degan tushunchaga asoslanadi. XIX asr fizika va fiziologiya yutuqlariga muvofiq, Freyd inson xatti-harakati energiyaning saqlanish qonuniga ko'ra yagona energiya bilan faollashadi (ya'ni, u bir holatdan ikkinchisiga o'tishi mumkin, lekin uning miqdori bir xil bo'lib qoladi). Freyd tabiatning ana shu umumiy tamoyilini qabul qilib, uni psixologik atamalarga tarjima qildi va psixik energiya manbai qoʻzgʻalishning neyrofiziologik holati degan xulosaga keldi. Bundan tashqari, u quyidagi fikrni ilgari surdi: har bir inson aqliy faoliyatni oziqlantiradigan ma'lum bir cheklangan energiyaga ega; shaxsning har qanday xatti-harakatining maqsadi bu energiyaning to'planishi natijasida yuzaga keladigan keskinlikni kamaytirishdir, bu uning uchun yoqimsizdir. Misol uchun, agar sizning kuchingizning katta qismi ushbu sahifada yozilganlarning ma'nosini tushunishga sarflansa, unda bu boshqa aqliy faoliyat turlari uchun - tush ko'rish yoki televizor dasturini tomosha qilish uchun etarli bo'lmaydi. Xuddi shunday, siz buni o'qiyotganingizning sababi, keyingi hafta imtihon topshirish bosimini engillashtirish bo'lishi mumkin.

Shunday qilib, Freyd nazariyasiga ko'ra, inson motivatsiyasi butunlay tana ehtiyojlari tomonidan ishlab chiqarilgan qo'zg'alish energiyasiga asoslanadi. Uning so'zlariga ko'ra, organizm tomonidan ishlab chiqarilgan aqliy energiyaning asosiy miqdori aqliy faoliyatga yo'naltiriladi, bu esa ehtiyojdan kelib chiqadigan hayajon darajasini pasaytirish imkonini beradi. Freydning fikriga ko'ra, istaklar shaklida ifodalangan tana ehtiyojlarining aqliy tasvirlari instinktlar deb ataladi . Instinktlar organizm darajasida tug'ma qo'zg'alish holatlarini namoyon qiladi, chiqish va tushirishni talab qiladi. Freyd insonning har qanday faoliyati (fikrlash, idrok etish, xotira va tasavvur qilish) instinktlar bilan belgilanadi, deb ta'kidlagan. Ikkinchisining xulq-atvorga ta'siri ham bevosita, ham bilvosita, yashirin bo'lishi mumkin. Odamlar o'zlarini u yoki bu tarzda tutadilar, chunki ular ongsiz taranglikdan kelib chiqadilar - ularning harakatlari bu keskinlikni kamaytirishga xizmat qiladi. Instinktlar "barcha faoliyatning yakuniy sababi" ( Freyd , 1940, 5-bet).