1. Borliq tushunchasi, uning asosiy turlari

• Borliq falsafasi

• Dehqonboyeva Sevinchxon

• Boshlang'ich ta'lim fakulteti
• 101-guruh talabasi

1. Borliq tushunchasi, uning asosiy turlari.

1. Borliq tushunchasi, uning asosiy turlari.

2. Matеriya кatеgoriyasi, uning falsafiy ma’nosi. Matеriyaning кo’rinishlari (turlari).

3. Haraкat-matеriyaning yashash usuli. Haraкat va taraqqiyotning falsafiy idroкi.

4. Fazo va vaqt matеriyaning yashash shaкli.

• Borliq

• Butun mavjudotni, uning o’tmishini, hoziri va kelajagini ifodalovchi tushuncha.

• Uning asosiy belgisi – mavjudligidir. Borliq barcha mavjud narsalarni o`z ichiga qamrab oladi.

• Chizma-2

• Ontologiya – borliq haqidagi falsafiy
• ta’limot.

• Borliq turli asoslarga ko’ra, moddiy va ma’naviy, haqiqiy va mavhum, real va virtual, aktual va potensial turlardan
• iborat.

• Barcha mavjud narsalar keng ma’noda “Butun olam” deb yuritiladi.

• Olam – borliqning asosi - substansiya tushunchasida ifodalanadi. Substansiya - barcha narsa va hodisalar asosida yotadigan moddiy yoki ruhiy mohiyat.

• Chizma-2.

• Falsafa - dunyoqarash

• Dunyoqarashning tarixiy tiplari

• Mifologik dunyoqarash

• Diniy dunyoqarash

• Ilmiy – Falsafiy dunyoqarash

• Dunyoqarash-insonning olamga faol munosabati, u olamni va o`zini anglashi jarayonida shakllanadi. Dunyoqarash – dunyoga va insonning undagi o’rniga, kishilarning voqelikka va o’z – o’ziga munosabatini ifodalaydigan qarashlar tizimi.

• Borliq to’g’risidagi qarashlar.

• Parmenid - (mil.av VI asrning
• 2-yarmi V asr boshlari)

• Borliq - olamning markazida turuvchi harakatsiz ulkan shar.

• Platon - (mil. av. taxm. 427-347-yillar)

• “Goyalar dunyosi” va “Soyalar dunyosi” ta’limoti.

• Aristotel - (mil. av. taxm 384-322-yillar)

• Borliq - bu moddiy narsalarning obyektiv mavjudligi.

• Demokrit - (mil.av. taxm 460-370- yillar)

• Borliq- atomlar majmuidan iborat.

• Chizma-1

• Abu Nasr Forobiy - (873-950-yillar)

• Borliq - yagona. U ikki shaklda namoyon bo’ladi: vahdati-vujud, vahdati-mavjud. Borliq 6 bosqichdan iborat.

• Abu Rayhon Beruniy - (973-1048-yillar)

• Borliq hamma narsaning asosida yotadi.

• Ingliz olimi Jorj Berkli - (1684-1753-yillar) va David Yum - (1711-1771-yillar)

• Nemis faylasufi Vilgelm Gegel (1770-1831-yillar)

• Materialistik falsafa.

• Borliq - sezgilar majmuasi.

• Borliq - “Mutlaq ruh” ning namoyon bo’lishi.

• Borliqni obyektiv reallik, materiya
• bilan aynanlashtiradi.

• 1) Materiya inson ongiga bog’liq bo’lmagan holda mavjud obyektiv reallik. Uni yaratib ham, yo’qotib ham bo’lmaydi.

• 2) Materiya, ya’ni moddiy olamdagi har qanday narsa va hodisalar doimo harakatda, o’zgarishda, rivojlanishda bo’ladi. Bu materiyaning mavjudlik shakllarida namoyon bo’ladi.

• 3) Inson o’z faoliyati jarayonida moddiy olamdagi narsa, hodisa, jarayonlarning xossalari va mohiyatini bilib boradi.

• Chizma-4

• Materiya ( moddiy olam) ning o`ziga xos
• xususiyati

• Materiya - borliqdagi moddiy narsalar, hodisalar, jarayonlarning umumiy xususiyatlarini ifodalovchi tushuncha. Materiya moddiy borliqni ifodalashga xizmat qiladi.

• Chizma-3

• Materiya falsafiy kategoriyasi.

• Materiya sifat jihatdan ikki, modda va nomodda ko’rinishida namoyon bo’ladi.

• Materiyaning modda ko’rinishi.

• Materiyaning nomodda ko’rinishi.

• modda

• antimodda

• maydon

• nurlanish

• Materiyaning tuzilish darajalariga ko’ra turlari.

• mikrodunyo

• megadunyo

• makrodunyo

• Harakat (umuman o’zgarish, obyektlarning o’zaro ta’siri)

• Fazo (dunyoni tashkil etuvchi obyektlarning joylashish tartibi, ko’lami va miqyosi)

• Vaqt (olamda sodir bo’luvchi hodisalar va jarayonlarning ketma-ketligi davomiyligi)

• Harakat shakllari:

• mexanik
• fizik
• kimyoviy
• biologik
• ijtimoiy

• Chizma-5

• Materiyaning namoyon
• bo`lish shakllari.

• substansional

• relyasion