1-joriy nazorat.
1-topshiriq: Nazorat uchun savol va topshiriqlar
1. Matn nima?
Matn (
lotincha
:
textus — mato; birikma) — maʼlum
moddiy tashuvchiga
bog‘langan inson fikri; belgilarning umumiy izchil va to‘liq ketma-ketligi.
Ma’lum voqelik haqida tasavvur (ma’lumot) beradigan bir yoki bir necha sintaktik
birliklardan tashkil topgan nutqiy butunlik matn hisoblanadi. Matn ma’lum fikrlar
yig‘indisi hisoblangan nutq, nashrdan chiqqan asardir. U o‘ziga xos asar hisoblanishi
va mazmunga (ilmiy, rasmiy, badiiy va hokazo) yoki hujjat xarakteriga ega bo‘ladi.
Matn
ikki
xil
ko‘rinishda
bo‘ladi:
dialogik
va
monologik.
Dialogik matn ikki va undan ortiq suhbatdoshning turlicha mazmundagi fikr-
axborot almashinuvidan iborat.Dialogik matn tarkibida so‘roq olmoshlari, muomala
odobiga oid so‘z va iboralar, yuklamalar, undovlar, kirish so‘zlar keng qo‘llanadi.
Ko‘p kishilik dialoglarda suhbat mavzusi savol-javobdan iborat bo‘lmay, o‘rtaga
tashlangan savol, taklif, da’vat,
biror xabar, dalillar bilan xulosalanadi. Bunday
matndagi gaplar, asosan,
sodda gaplardan tashkil topadi, sodda gaplarning bir
tarkibli turlari, to‘liqsiz gaplar, so‘z-gaplar faol ishlatiladi.Ikki kishi o‘rtasidagi
dialog
- nutq savol- javob, buyruq-javob, xabar-e’tiroz kabi mazmunlarda bo‘lib,
fikr
xususidagi tasdiq yoki inkorni, ziddiyat yoki munozarani ifodalaydi.Dialogik
matn
so‘zlashuv
uslubi
va
badiiy
uslubga
xosdir.