1 Chet el psixologiyasida shaxs nazariyasi

Termiz davlat pedagogika instituti Matematika va informatika yoʻnalishi 101-guruh talabasi: Xolbotirov Sherzod Tuzuvchi: Xolbotirov Sherzod Fan oʻqituvchisi: Xoʻshboqov Kamoliddin

Idrokning muhim xususiyatlaridan biri barqaror (konstant)ligidir. Inson bir vaqtda idrok qilgan narsani oʻz xotirasida saqlab qolish va uni qayta tiklash qobiliyatiga ega. Bir narsaning ana shunday qayta tiklangan timsoli (qarang Tasavvur) idrok jarayonining ajralmas qismi. Idrokning xususiyati koʻp jihatdan hissiy kechinmalarga (shodlik, gʻamginlik, tajanglik va h.k.) ham bogʻliq. Masalan, kishining taʼbi xira vaqtida tabiat manzaralari unga allaqanday soʻniqdek koʻrinsa, taʼbi chogʻ vaqtida u butunlay boshqacha koʻrinadi.[1]

Mavzulari

1 Chet el psixologiyasida shaxs nazariyasi

2 Diqqat haqida tushuncha va uning nerv-fiziologik asoslar

3 Diqqat turlari va uning xossalari

4 Sezgilar haqida umumiy tushuncha va uning nerv-fiziologik asoslari

5 Sezgi turlari va uning qonuniyatlari

6 Idrok haqida tushuncha

Chet el psixologiyasida shaxs nazariyalari

• Chet el psixologiyasida shaxsni o’rganishga umumiy yondashuvlarni tavsiflab, ikkita asosiy yondashuvni ajratib ko’rsatish mumkin – nomotetik va ideografik. Nomotetik yondashuv shaxs faoliyatining umumiy, universal qonuniyatlarini tavsiflashni nazarda tutadi. Bu erda asosiy usullar tabiiy fanlar usullari – kuzatish, tajriba, matematik va statistik ma’lumotlarni qayta ishlashdan foydalanish bo’lishi kerak.Ideografik yondashuv shaxsning o’ziga xosligini, o’ziga xos yaxlitligini ta’kidlaydi va asosiy usullar “maxsus holatlar” ni aks ettirish va tavsiflash bo’lishi kerak, ularning ma’lumotlari nazariy jihatdan umumlashtiriladi va sharhlanadi.

Chet el psixologiyasida shaxsiyatning juda ko’p turli xil nazariyalari mavjud. An’anaviy ravishda ularni uchga bo’lish mumkin katta guruhlar: psixoanalitik, xulq-atvor va gumanistik nazariyalar.Shaxsiy psixologiyada psixoanalitik yo’nalish paydo bo’ldi XIX ning boshi- XX asrlar. Uning asoschisi 3. Freyd edi. 40 yildan ortiq vaqt davomida u ongsizlikni o’rganib chiqdi va shaxsiyatning birinchi keng qamrovli nazariyasini yaratdi. Freydning shaxsiyat nazariyasining asosiy bo’limlari ongsizlik muammolari, aqliy apparatning tuzilishi, shaxs dinamikasi, rivojlanish, nevrozlar, shaxsni o’rganish usullari edi. Keyinchalik ko’plab taniqli psixologlar (K.Xorni, G.Sallivan, E.From, A.Freyd, M.Klayn, E.Erikson, F.Aleksandr va boshqalar) uning nazariyasining aynan shu jihatlarini rivojlantirdilar, chuqurlashtirdilar va kengaytirdilar.

• Chet el psixologiyasida shaxsiyatning juda ko’p turli xil nazariyalari mavjud. An’anaviy ravishda ularni uchga bo’lish mumkin katta guruhlar: psixoanalitik, xulq-atvor va gumanistik nazariyalar.Shaxsiy psixologiyada psixoanalitik yo’nalish paydo bo’ldi XIX ning boshi- XX asrlar. Uning asoschisi 3. Freyd edi. 40 yildan ortiq vaqt davomida u ongsizlikni o’rganib chiqdi va shaxsiyatning birinchi keng qamrovli nazariyasini yaratdi. Freydning shaxsiyat nazariyasining asosiy bo’limlari ongsizlik muammolari, aqliy apparatning tuzilishi, shaxs dinamikasi, rivojlanish, nevrozlar, shaxsni o’rganish usullari edi. Keyinchalik ko’plab taniqli psixologlar (K.Xorni, G.Sallivan, E.From, A.Freyd, M.Klayn, E.Erikson, F.Aleksandr va boshqalar) uning nazariyasining aynan shu jihatlarini rivojlantirdilar, chuqurlashtirdilar va kengaytirdilar.