1. Dúnyaǵa ilimiy kóz-qarastı qáliplestiriw tiykarları. Dúnyaǵa ilimiy kóz-qarastıń tiykarǵı belgileri hám mańızı Aqıl tárbiyasınıń wazıypaları hám mazmunı

Oqıwshılardıń ádep-ikramlılıq kóz-qarasları hám olarǵa beriletuǵın etikalıq bilimler. Etikalıq bilimler-bul ádep-ikramlıq printsipler, norma hám qaǵıydalarǵa jámlenip jámiyettegi adamlardıń minez-qulqın tártipke salıp turatuǵın keń tarqalǵan túsinikler sisteması. Etikalıq bilimler adamlardıń ádep-ikramlılıq sana-seziminiń rawajlanıwına, ózgeriwine qarap ózgerip turadı.
Tárbiyalaw hám qayta tárbiyalawdıń ózinde turmıslıq tájiriybelerden toplanǵan bir neshe ádep-ikramlılıq túsinikler, kóz-qaraslar ya unamlı yamasa unamsız tárepke qarap ózgertiliwi múmkin. Adam minez-qulqı menen onıń etikalıq bilimi arasındaǵı sáykes kelmewshilik payda boladı. Buni rollerge bólingen qarama-qarsılıq deydi. Kásiplik, pedagogikalıq xızmette bunday «rollerge bólingen qarama-qarsılıq» azda bolsa ushırasıp turadı. Muǵallimniń baǵdarlanıwı hám háreketi sol qarama-qarsılıqtıń iykemleskenligine qarap málim boladı. Muǵallimniń ádep-ikramlılıq kóz-qarası ádep-ikramlılıq dárejesiniń qanaatlandırarlı dárejede bolıwına hám turaqlı bolıwına baylanıslı boladı.
Pedagogikalıq kásipti iyeleyin dep atırganlar esap-sanı joq tayar norma hám qaǵıydalar menen tanıstırıladı. Usı norma hám qaǵıydalardı ózlestiriw oqıw, tárbiya hám miynet xızmeti protsesinde ámelge asırıladı. Ulıwma tálim hám kásiplik tálimniń bir neshe tayarlıq basqıshlarınan ótken muǵallimlerge qálegen bir formada jámiyetlik ádep-ikramlılıq qatnaslarǵa jeke kóz-qarası payda boladı hám ol kásiplik moraldan ózine tán bolǵan talapların ózinshe orınlay baslaydı. Ádep-ikramlılıq kóz-qarasları payda bolıp onı kásiplik pedagogikalıq xızmettiń negizi sıpatında alıw muǵallimnen ádep-ikramlılıqtıń talaplarına juwap beretuǵın bolıwdı talap etedi.
Hámmege málim jámiyette barlıq norma hám qaǵıydalar óz ólshemin tapqan. Hár bir muǵallim bala ayıpker bolsa da oǵan baqırmay, jaman sóz aytpaw kerekligin hám bunday nárselerdiń pedagogikalıq etika normalarına jatpaytuǵınlıǵın biledi. Biraq bile tura buzıp aladı. Bul tek muǵallimlerge ǵana emes, al basqa adamlarda da ushırasadı.
Pedagogikalıq xızmettiń ózine tán ayırmashılıǵı ol hár bir muǵallimnen, ádep-ikram máselelerine baylanıslı sorawlarǵa anıq, óz betinshe juwap beriwdi hám óz pikirinde turıwdı talap etedi. Ulıwmalastırıp aytatuǵın bolsaq bilimler barlıq waqıtta praktikalıq is-háreket qádesi bola bermeydi. Sonlıqtan ádep-ikram tárbiyasınıń maqsetinde ádep-ikramlılıq haqqındaǵı bilimlerdi balalardıń isenimine aylandırıwdan ibarat.