1. Egri chiziqli harakatda tezki va tezlanish Aylanma harakat kinematikasi

 mexanik 

harakat deyiladi.  Jismlarning  mexanik  harakatini  o’rganganda  ko’pincha  ularning 

shakllari  va  o’lchamlarini  hisobga  olmasa  ham  bo’ladigan  hollar  uchraydi.  Bunday 

sharoitlarda  jismni 

moddiy nuqta deb  qarash  mumkin. Masalan,  bir  bola  uyidan 

maktabgacha ma’lum masofa bosib o’tsa, bolaning harakatini o’rganganda uni moddiy 

nuqta  deb  qarash  masalani  osonlashtiradi.  Lekin  shu  bola  qo’l  va  oyoqlarini  qimirlatib 

gimnastika  bilan  shug’ullansa,  uni  endi  moddiy  nuqta  deb  qarash  mumkin 

bo’lmaydi. Xuddi  shunday  yerning  Quyosh  atrofida  aylanishini  o’rganganda  yerni 

moddiy nuqta  deb  qarash  mumkin,  lekin  yerni  o’z  o’qi  atrofida  sutkalik  aylanishini 

ko’rganda  yerni  moddiy  nuqta  deb  qarash  mumkin  emas.  Demak,  moddiy  nuqta  deb 

ko’rilayotgan masalada shakli va o’lchamlarini hisobga olmaslik mumkin bo’lgan jismga 

aytiladi. 

 

 

Jismning vaziyatini yoki harakatini har doim boshqa jismga nisbatan ko’riladi, shu 

sababli oxirgi jismni sanoq jismi deyiladi. Fizikada sanoq sistemasi 

sifatida