1. Energiya zaxiralari. Tiklanadigan va tiklanmaydigan energiya zaxiralari. Energiya zaxiralarining iste’moli

O keanlarning kuchli to`lqini tutash dengizlar suvini bir necha metrga ko’taradi. Masalan, okeanning kuchli to’lqini Belomor va Oxot dengizlari qirg’oq suvini har 12 soat 25 minutda 9-18 metrga ko’taradi. Suvning ko’tarilishi katta energiyaga ega. Uning faqat Yevropa qismidan yiliga 40 milliard kilovatt soat elektr energiya olish mumkin. Suvning bunday ko’tarilishi hisobiga ishlaydigan unchalik katta bo’lmagan elektr stansiya bundan 40 yillar burun tajriba uchun Kislogub (Rossiya Federatsiyasi) da qurilgan edi. U hozirga qadar turibdi. Suvning ko’tarilishi va dengiz to’lqinlari ekologik toza energiya manbalaridir. Afsuski, bunday energiya manbalari va ulardan foydalanish imkoniyati bizning O’zbekiston Respublikamizda yo’q.
Geotermal energiya. Er qa’rida juda katta issiqlik miqdori mavjud. Undan juda arzon va ekologik zararsiz bitmas-tuganmas energiya olish mumkin. Hisoblarga ko’ra, er bag’rida to’plangan issiqlikdan olinadigan energiya, er yuzidagi hamma organik yoqilg’i zahirasidan olnadigan energiyadan bir necha barobar ko’p ekan.
Ammo bu Issiqlik energiyasi faqatgina er ostidagi qaynoq suvlardan olinadi xolos.
Geotermal elektrostansiya (GeoTES) — er qa’ridagi issiq manbalardan chiqayotgan issiqlik energiyasidan foydalanib, elektr energiyasi ishlab chiqarishda va issiqlik bilan ta’minlashda qo’llaniladigan jihozlar majmuasi.
Keyingi davrlarda yanada keng ommalashayotgan hamda 70 dan ortiq mamlakatlarda foydalanib kelinayotgan energiya turlaridan yana biri bu – geothermal energiyadir. 2007-yilda 10 GW elektr energiyasi va 270 PJ issiqlik energiyasi geotermal energiya hissasiga to`g`ri keladi. Energiyaning bu turi bir qator afzalliklarga ega: tekin, quruqlikning istalgan maydonidan olinishi mumkin, suv va havoni ifloslantirmaydi hamda energiyaning bu turi kichik turdagi korxonalar tomonidan olinadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Fedorov A.A. Kameneva V.V. Osnovi elektrosnabjeniya promishlennix predpriyatiy. M.: Energoatlmizdat 1984
   
2. 
   Yermilov A.A. Osnovi elektrosnabjeniya promishlennix predpriyatiy. M.: Energoatomizdat,1983
   
3. 
   Gladilin L.V. Osnovi elektrosnabjeniya gornix predpriyatiy. M.: Nedra, 1980
   
4. 
   Konavalova L.L., Rojkova L.D. Elektrosnabjeniya promishlannix predpriyatiy i ustanovok. M.: Energoatomizdat, 1989
   
5. 
   Pravila ustroystva elektroustanovok. M.: Energoatomizdat, 1985
   
6. 
   Spravochnik po elektrosnabjeniyu i elektroobrudovaniyu. T.1 i 2. M.: Energoatomizdat, 1986, 1987
   
7. 
   Nasritdinov Sh.G. Kon elektrotexnikasi, III kism, Toshkent-1995.