1. Geografiya o`qitish metodlari haqida tushuncha. Ta’lim metodlari klassifikatsiyasi. Metodlarga qo`yilgan talablar

Tarbiyaviy maqsadlari.
-O’zbеkistoning kеlajagi buyuk davlat ekanligini asoslab bеrish, o’quvchilarda Vatanimiz va qudrati va ravnaqidan faxirlanish tuyg’ularini shakillantirish;
-o’quvchilarda tabiatdagi va tabiyot va jamiyat uo’zaro ta’sirlarga didaktik nuqtai nazardan karashga o’rgatish;
-o’quvchilarga ahloqiy tarbiya bеrish va bunga imkoniyat yaratish, ularda Vatanparvarlik tuyg’ularini shakillantirish;
-o’kuvchilarni ahloqiy jixatdan to’g’ri tarbiyalash, ularda Vatanga muhabbat ruhida, Vatanni himoya qilish har fuqoroning oliy burchi ekanligini o’ktirish;
-o’kituvchilarni mеhnat tarbiyasiga va kasb tanlashiga yordam bеrish, hozirgi zamonda o’z o’rnini topishga ko’maklashish;
O’quvchilarni qiziquvchanligi qobiliyatini rivojlantirishga yo’naltirilgan maqsadlar:
-gеografik bilimlar va muammolarga qiziqishni uyg’otish;
-o’kuvchilarga kuzatuvchanlik, eslab qolish, tafakkur, tasavvur va nutq qobiliyatlarini rivojlanishiga imkon yaratish:
-o’kuvchilarni ular imkoniyati doirasidagi gеografik muammolarni yechishga o’rgatish, ularda hodisa va jarayonlariga komplеks va sеntеtik yondoshish, yondashishni shakillantirish:
Maktab gеografiyasining vazifalari uning maqsadlaridan kеlib chikadi
- maktab gеografiyasining umumiy va har bir sinf bo’yicha maksadi, mazmuni anika ularni yanada takomillashtirish;
-o’kuvchilarning yosh xususiyatlarini xisobga olgan holda gеografik bilim va ko’nikmalarni o’zlashtirishiga imkon bеradigan ma’lum usullarni aniklash;
-o’kuvchilarga amaliy gеografik ko’ni ko’nikma va malakalarni singdirish imkoniyatlarini aniqlash;
-ta’lim jarayonida o’kuvchilar faoliyatini oshiradigan va mustaqilligini ta’minlaydigan samarali usullarni aniqlash;
-Gеografiya faning umumiy va kasb-hunar ta’limi tizimidacha o’kuvchilarni mohiyatini o’rganish, ularni axloqiy , estitik tarbiya bеrish, vazifalarini ochib bеrish;
- ta’limni tashkil etish turlarini ishlab chikish va takomillashtirish;
-o’kitish mеtodikasini yanada takomillashtirish, sinalgan o’kuv prеdmеtlarini yanada rivojlantirish;
-yangi pеdagogik tеxnologiyalarni qo’llashni ilmiy-mеtodik asoslarini ishlab chiqish;
-Gеografiya ta’limida axborot tеxnologiyalari imkoniyatlaridan foydalanib dars o’tish usullarini ishlab chiqish;
-darslik, o’quv qo’llanmalari va vositalariga qo’yiladigan talablarni ishlab chiqish va ulardan foydalanish hamda ular Bilan ishlash usullarini ishlab chiqish
Maktab geografiyasi mazmuni bilimlar (tushuncha, sabab-oqibat aloqadorligi, qonuniyatlari, nazariy, tasavvur, faktlar) ko’nikmalar, malakalar hamda dunyoqarash g’oyalarini o’z ichiga oladi. Bundan tashqari ta’lim mazmunida o’quvchilarning ijodiy faoliyat tajribalar xam katta rol’ o’naydi.
Bilim ko’nikmalarning tabiat va jamiyat hodisalari haqida hosil qilgan to’g’ri ma’lumotlardir. Bilim ijtimoiy mehnat va tafakkur maxsuli bo’lib mavjud olamning ob’ektiv, qonuniy aloqalarini til vositasi bilan ifoda qiladi. Bilim bilish bilan uzviy bog’liq bo’lib uning natijasi va tarkibiy qismidir. Ob’ekt va hodisalar haqidagi bilimlar nisbiy bo’lib, u mutloq emas. U doimo rivojlanib chuqurlashib boradi. Chunki har bir yangi avlod o’zidan oldingi avlod bilimlarni o’zlashtiradi, yangi-yangi hodisalarni chuqur o’rganib, uni boyitadi, olg’a siljitadi. Bilim kundalik tajriba ilmiy kuzatish, nazariyalari orqali to’planadi.
Bilimlar ikki guruhga ajratiladi.
1. Nazariy bilimlar
2. Empirik bilimlar
Nazariy bilimlarga narsa va hodisalarning mohiyati va o’ziga xos xususiyatlari ichki aloqadorligi va munosabatlari kiradi. Ilmiy bilimlar umumlashgan bilimlar bo’lib, o’z ichiga nazariya qonun, qonuniyat, sabab-oqibatlar tushunchalarini oladi.
Empirik bilimlar ob’ekt va hodisalarning tashqi xususiyatlariga oid bilimlarni aks ettiradi, bularga tasavvur va faktlar kiradi. Maktab geografiyasining ilmiy darajasini olishi munosabati bilan uning mazmunida empirik bilimlarga nisbatan nazariy bilimlar xajmi ko’paymoqda. Geografiya kurslarining barchasida asosiy o’rinni umumiy tushunchalar egallaydi (relef shakllari, iqlim turlari iqtisodiy hududlar, TICHKlar, TTHlar va h.k), har bir geografiya kursidagi mavzular bilimlar tarkibi jihatdan ancha murakkab bo’lib, sinfdan-sinfga murakkablashib boradi. Ayniqsa iqtisodiy geografiya kurslarida yaqqol namoyon bo’lgan. Har bir mavzuda o’nlab tushunchalar uchraydi. Bular umumgeografik tushunchalar faktlarda iqtisodiy, ekologik, tarixiy statistik va boshqalar tushunchalar tarzida bo’lishi mumkin.
Demak, o’quv materiali xajmi o’quvchilar o’zlashtirishi uchun ancha murakkablik tug’diradi. Shu tufayli bilimlarni puxta egallashlik uchun ularni aniqlashtirish, umumlashtirish induktsiya, deduktsiya va tahlildan unumli foydalanish kerak. Har bir geografiya o’qituvchisi bilimlarni egallash jarayonini yo’llarini puxta bilish lozim.