1. Glikozidlar tasnifi. Glikozidlar kimyosi yurak glikozidlari tasnifi

YUrak glikozidlariga sifat reaksiyalar
YUrak glikozidlarining maxsulotda bor-yukligini aniklash uchun ular bilan rangli reaksiyalar va xromatografik analiz utkaziladi.

YUrak glikozidlariga rangli reaksiyalar

YUrak glikozidlariga rangli sifat reaksiyalar kup bulib, ularni uch guruxga bulish mumkin:
1.YUrak glikozidlarining skeleti-sterinlarga bulgan Liberman-Burxard reaksiyasi.
Maxsulotdan tayerlangan va buglatib kuritilgan ajratmani (eki glikozidlarni) konsentrlangan sirka kislotasida eritib, unga sirka angidridi va va konsentrlangan sulfat kislota aralashmasidan (50:1 nisbatida) 2 ml kushib aralashtirilsa, bir ozdan sung (eki bir oz kizdirilsa) oldin pushti-kizil rang xosil buladi. Xosil bulgan rang tezda kuk eki yashil tusga kiradi.
II.YUrak glikozidlarning tuyinmagan lakton xalkasiga reaksiyalar
Legal reaksiyasi.
Kuritilgan ajratmani (eki glikozidlarning) spirtdagi eritmasiga 2 tomchi piridin, natriy nitroprussidning 5%li suvli eritmasidan 2 tomchi va ishkorning 10% li suvli eritmasidan 2 tomchini asta-sekin kushilsa, suyukliklar uchrashgan joyda kizil rang (kizil xalka) xosil buladi.
Legal reaksiyasi asosan tarkibida 5 a’zoli tuyinmagan lekton (butenolid) xalkasi bulgan yurak glikozidlariga – kardenolidlarga xosdir.
Raymond reaksiyasi.
Glikozidlarning spirtdagi eritmasiga m-dinitrobenzolning 10% li spirtdagi va natriy ishkorining metil spirtdagi 10%li eritmalari aralashmasidan bir necha tomchi kushilsa, tezda kuk rangga utuvchi binafsha rang xosil buladi. Bu reaksiya xam asosan kardenolidlarga (butenolid xalkasi bulgan yurak glikozidlariga) xosdir.
Kedde reaksiyasi.
Glikozidlarning spirtdagi eritmasiga yangi tayerlangan 3,5-dinitrobenzoat kislotasining metil spirtdagi 2%li va ishkorning 40%li eritmalari aralashmasi kushilsa, kuk (ba’zan binafsha eki kizil) rang xosil buladi. Bu reaksiya kuproe kardenolidlarga xosdir.
Rozengeym reaksiyasi.
Glikozidlarning xloroformdagi eritmasiga 90%li trixlorsirka kislotadan bir necha tomchi kushib kizdirilsa, kuk eki kizgish-binafsha (ba’zan sarik) rang xosil buladi. Bu reaksiya kupincha tarkibida 6 a’zoli tuyinmagan lakton (kumalin) xalkasi bulgan glikozidlar – bufadienolidlarga xosdir.