1 Huquqiy madaniyatni yuksaltirish davlat siyosatining muhim yo’nalishi

2 Huquqiy madaniyatning turlari (shakllari).
Huquqiy madaniyat tashuvchisiga qarab quyidagilar ajralib turadi:
· Jamiyatning huquqiy madaniyati;
· Shaxsning huquqiy madaniyati;
· Kasbiy guruhning huquqiy madaniyati.
Jamiyatning huquqiy madaniyati - bu umumiy madaniyatning bir qismi bo'lib, u insoniyat tomonidan huquq sohasida to'plangan va ushbu jamiyatning huquqiy voqeligi bilan bog'liq bo'lgan qadriyatlar tizimi: huquqiy ong darajasi, huquq rejimi va tartib, qonunchilik holati, yuridik amaliyot va boshqalar.
Huquqiy madaniyat har qanday vaqtda huquqiy voqelikning har bir nuqtasida "mavjud" bo'lib, u bilan to'liq mos kelmaydi, balki unda ushbu voqelikning rivojlanish darajasining xarakteristikasi sifatida harakat qila oladigan ajralmas qism sifatida mavjud.

___________________________
.”Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish konsepsiyasi”.

12
Jamiyat madaniyati shaxslar, guruhlar va boshqa huquq subyektlarining ijtimoiy-huquqiy faoliyati natijasidir. U ushbu turdagi faoliyatning va umuman, shaxsning huquqiy madaniyatining boshlang'ich nuqtasi, asosi bo'lib xizmat qiladi.

Shaxsning huquqiy madaniyati - bu jamiyatning huquqiy madaniyati bilan belgilanadigan, uning qonuniy faoliyatini ta'minlovchi shaxsning ilg'or huquqiy rivojlanishining darajasi va xususiyatidir.
Shaxsning huquqiy madaniyati quyidagilardan iborat:
huquqiy ong va huquqiy fikrlash;
qonuniy xatti-harakatlar;
qonuniy xulq-atvor va huquqiy fikrlash natijalari.
Shaxsning huquqiy madaniyati (umumiy va maxsus - kasbiy) qonuniy xulq-atvorning madaniy uslubini rivojlantirishga yordam beradi, bu quyidagilarga bog'liq holda shakllanadi:
jamiyat huquqiy madaniyati qadriyatlarini o'zlashtirish va namoyon qilish darajasi;
xususiyatlari kasbiy faoliyat;
har bir shaxs ijodining individual o'ziga xosligi.
Shaxsning huquqiy madaniyati quyidagilarni nazarda tutadi:
huquqiy bilimlarning, huquqiy ma'lumotlarning mavjudligi. Ogohlik huquqiy jihatdan etuk shaxs (intellektual kesim)ni shakllantirishning asosiy kanallaridan biri bo‘lgan va shunday bo‘lib qoladi;
· to'plangan ma'lumotlar va huquqiy bilimlarni huquqiy e'tiqodlarga, qonuniy xulq-atvor odatlariga aylantirish (hissiy va psixologik kesish);
huquqiy bilim va e'tiqodga asoslangan harakat qilishga tayyorlik, ya'ni. qonuniy ravishda - qonunga muvofiq harakat qilish: o'z huquqlaridan foydalanish, o'z majburiyatlarini bajarish, taqiqlarga rioya qilish, shuningdek, ular buzilgan taqdirda o'z huquqlarini himoya qila olish (xulq-atvor kesish).
13
Shaxsning huquqiy madaniyati jamiyat a'zosining huquqiy ijtimoiylashuv darajasini, u tomonidan davlat va jamiyat hayotining huquqiy tamoyillarini, Konstitutsiya va boshqa qonunlarni o'zlashtirish va ulardan foydalanish darajasini tavsiflaydi. Shaxsning huquqiy madaniyati deganda nafaqat huquqni bilish va tushunish, balki u haqidagi ijtimoiy qadriyat sifatidagi huquqiy hukmlar, eng muhimi, uni hayotga tatbiq etish, huquq-tartibotni mustahkamlash borasidagi faol ish ham tushuniladi.
Boshqacha aytganda, shaxsning huquqiy madaniyati - bu harakatdagi ijobiy huquqiy ongdir. Shaxsning qobiliyatlari va ijtimoiy fazilatlarini huquqiy tajriba asosida o'zgartirish uning muhim tarkibiy qismidir.
Qonuniy xulq-atvorning madaniy uslubi qonuniy xulq-atvorda printsiplarga rioya qilishning doimiyligi, hayotiy muammolarni hal qilishning o'ziga xos xususiyatlari bilan tavsiflanadi, bu huquq normalari bilan belgilangan chegaralar doirasida qonuniy xulq-atvor variantini tanlash xususiyatlarida ifodalanadi.
Kasbiy huquqiy madaniyat - bu maxsus ta'lim va amaliy tayyorgarlikni talab qiladigan yuridik faoliyat bilan professional ravishda shug'ullanadigan kishilar jamoasiga xos bo'lgan madaniyat shakllaridan biridir.
Kasbiy huquqiy madaniyat kasbiy faoliyatning tegishli sohalarida huquqiy hodisalarni bilish va tushunishning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi. Shu bilan birga, har bir advokatlik kasbining o'ziga xos xususiyatlari mavjud bo'lib, bu uning turli vakillarining (sudyalar, prokurorlar, huquqni muhofaza qilish organlari xodimlari, yuridik maslahatchilar, advokatlar va boshqalar) huquqiy madaniyatining o'ziga xos xususiyatlarini belgilaydi. Bundan tashqari, masalan, militsiya xodimlarining kasbiy madaniyat darajasi har xil. Oddiy va huquqiy madaniyatida farqlar kuzatiladi qo'mondonlik xodimlari, turli politsiya bo'linmalarining xodimlari: jinoiy, jamoat xavfsizligi, transport, davlat avtomobil inspektsiyasi, xavfsizlik, maxsus politsiya.

14
Avtomobil inspektsiyasi xodimlarining kasbiy madaniyati jinoiy politsiya bo'limi xodimlarining o'xshash madaniyatidan farq qiladi va hokazo. Umumiy qonuniyat mavjud: militsiya xodimlarining kasbiy madaniyati darajasi, qoida tariqasida, qanchalik yuqori bo'lsa, ular huquq sohasida amalga oshirilayotgan faoliyatga qanchalik yaqin bo'ladi.

Huquqiy madaniyat o'zining namoyon bo'lishining 4 darajasiga (aspektlariga) ega:
1) doktrinal-falsafiy - huquq g’oyalari, tushunchalari, nazariyalari;
2) normativ - jamiyatda amal qilayotgan huquqiy normalar majmui;
3) institutsional - qonun ijodkorligi va huquqni qo‘llash institutlari majmui, ular yordamida normalar yaratiladi va qo‘llaniladi;
4) sotsiologik - huquqiy munosabatlar, huquqni qo'llash, yuridik amaliyot. Bu oxirgi bosqichda huquqiy madaniyatning barcha oldingi elementlari (tomonlari)ning o‘ziga xos “umumiy maxraji” shakllanadi.