1. Huquqiy munosabatlar tushunchasi, belgilari va turlari. Huquqiy munosabatlarning tarkibiy tuzilishi

Huquqiy munosabatlar obyektlari. Obyekt - lotincha suz bulib, kishi faoliyati karatilgan narsa degan ma`noni bildiradi.
Xar kanday Huquqiy munosabatijtimoiy munosabatlarga ta`sir taklid sifatida uning zaminida yotgan xayotiy xodisalarni, protseslarni tartibga solish yuzasidan ma`lum xizmatni utaydi. Shuning uchun xam obyektsiz, ya`ni xech narsaga karatilmagan, xech narsaga ta`sir kursatmaydigan huquqiy munosabatlar bulmaydi.
Huquqiy munosabatlar subyekti, ularning subyektiv huquq va yuridik burchi bilan bir katorda obyektni xam huquqiy munosabatlarning zarur elementi deb e`tirof etish kerak. Har bir huquqiy munosabatkanday muayyan (konkret) ijtimoiy munosabatni tartibga solishga karatilgan bulsa, shu ijtimoiy munosabat huquqiy munosabatning obyektini tashkil kiladi.
Masalan, mexnat-huquqiy munosabatlarda kishilar urtasidagi ijtimoiy mexnat munosabati. Binobarin, huquqiy munosabatnimaga karatilgan bulsa, shu narsa huquqiy munosabatning obyekti deb xisoblanadi. Masalan, mulkiy-huquqiy munosabatlarda huquqiy munosabatni keltirib chikarishga sabab bulgan buyum, ashyolar bulishi mumkin.
Ana shunday deb karaganda huquqiy munosabat obyekti tushunchasiga shart kuyiladi, chunki huquq buyumlarga sira xam ta`sir eta olmaydi, balki buyumlar yuzasidan kishilar xulk-atvoriga ta`sir kursatishi mumkin xolos.
Shu narsani xam kayd etish kerakki Uzbekiston Respublikasi Fukarolik kodeksida buyum, ashyoga nisbatan xam “obyekt “ iborasini kullanaladi, ammo bunday kullanish masalaning moxiyatini uzgartirmaydi, shartli xarakterga ega buladi.
Buyum, ashyolarni xammadan kura huquqiy munosabatlar predmeti deb atash ma`kulrok. Masalan, jinoyat predmeti bevosita obyektga uxshasada, lekin undan fark kiladi. Jinoyat predetmeti ijtimoiy munosabat xisoblanmaydi. Jinoyat predmeti moddiy ma`noda biror zararli okibat keltirib chikaradigan jinoyatlarda bulishi mumkin.
Fukarolarning mulkiy xarakterda bulmagan shaxsiy munosabatlarda: shaxsning daxlsizligi, sha`ni va kadr-kimmati, shaxsiy erkinlik va xokazolarga kelganda esa, ular Huquqiy munosabatlarning predmetini tashkil etmaydi. Mulkiy xarakterda bulmagan shaxsiy munosabatlardagi sha`n va kadr-kimmat kabilar Huquqiy munosabatlar subyektining shaxsi bilan shunchalik chambarchas boglikki, ularni mustakil predmet sifatida ajratib kursatish maksadga muvofik emas, ular buyum, ashyolar bilan boglik bulmaganidan tashki moddiy predmet xam emas.
Shuning uchun ular huquqiy munosabat subyekti huquqdorligining tarkibiy kismi bulib, ularni davlat huquqka karshi xar kanday tajovuzlardan ximoya kiladi.
Shunday kilib, Huquqiy munosabatlar obyekti - bu kishilarning shaxsiy xamda ijtimoiy manfaat va extiyojlarini kondirishga xizmat kiladigan turli moddiy, ma`naviy va boshka ijtimoiy boyliklar bulib, ular yuzasidan subyektlar Huquqiy munosabatga kiritadilar xamda uz subyektiv Huquq va majburiyatlarni amalga oshiradilar.