1 Иқтисодий моҳият ва диверсификатсиянинг мақсадлари 10

ДИВЕРСИФИКАТСИЯ УЧУН ИЛМИЙ-УСЛУБИЙ ИШЛАР
СУТ САНОАТИ ФАОЛИЯТИ
Кириш 3
1 БОЗОР ИҚТИСОДИЁТИДА КОРХОНАЛАРНИНГ ДИВЕРСИФИКАТсИЯСИНИНГ 1 Назарий АСПЕКТЛАРИ 10
1.1 Иқтисодий моҳият ва диверсификатсиянинг мақсадлари 10
1.2 диверсификатсия шакллари ва турларини таснифлаш, уларнинг асосий
хусусиятлари 27
1.3 Замонавий шароитда сут саноатининг диверсификатсиясининг тармоқ хусусиятлари 41
Сут саноатини тарқатиш бўйича 2 та услубий мурожаатномалар 52
Сут тармоғининг ҳолати ва ривожланиш тендентсиялари мониторинги 52
2.2 Саноатни қайта ишлашга бўлган эҳтиёжни асослаш ва
зардобдан оқилона фойдаланиш 73
2.3 Зардобни қуритиш ускуналарини жойлашишини оптималлаштириш 88
3 ИШЛАБ ЧИҚАРИШ КОРХОНАЛАРИНИНГ ДАСТУРЛАШТИРИШ ТООЛЛАРИ 97
3.1 Фойдани тақсимлаш стсенарийси
горизонтал равишда бирлаштирилган тузилма 97
3.2 Зардобни ҳайвонлар учун озуқа ишлаб чиқаришда фойдаланишга асосланган диверсификатсия қилиш стратегияси 112
3.3 Сут ишлаб чиқарадиган корхоналарни давлат томонидан қўллаб-қувватлашни такомиллаштириш 124
Хулоса ва тавсияномалар 142
ФОЙДАЛАНИЛГАН МАНЗИЛЛАР РЎЙХАТИ: 144
КИРИШ
Мавзунинг долзарблиги. Сут корхоналари ҳар қандай давлат иқтисодиётининг стратегик субъекти ҳисобланади. Сут ва ундан тайёрланган маҳсулотлар ҳар бир инсоннинг мувозанатли овқатланишида муҳим рол ўйнайди.
Сут саноатидаги ҳозирги ҳолат корхоналарнинг моддий-техник базасининг жисмоний ва маънавий эскириши, давлат томонидан тартибга солиш механизмлари мавжуд бўлмаган ҳолда сут ва тайёр маҳсулотлар нархининг барқарор ўсиши, ва шунга мос равишда талаб пасайиши хавфи ортиши билан тавсифланади. маҳаллий маҳсулотлар ва импорт улушини ошириш.
Шундан келиб чиққан ҳолда, бозорнинг хўжалик юритувчи субъектлари ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш усулларини доимо излашлари керак, ва уларни бир неча соҳаларда ривожлантириш самарали стратегия ҳисобланади, чунки бу ҳолда корхоналар ишлаб чиқариш фаолиятидаги хатоларни энгиб ўтишади.
Кенг маънода "диверсификатсия" тушунчаси турли хил миқдордаги ва сифат ўзгаришлари сифатида кўриб чиқилади, улар турли хил иқтисодий фаолият турларини ягона тизим - корхона доирасида бирлаштириш (сотсиализатсия) жараёнларига ҳамроҳ бўлади.
Сут корхоналари учун самарали диверсификатсия қилиш усуллари ва воситаларини қўллаш жуда долзарб вазифадир, чунки бундай ўзгартириш бизга харажатларни камайтириш, этказиб берувчиларга боғлиқликни йўқ қилиш, айланма маблағларни жалб қилиш ва умуман ишлаб чиқариш потентсиалидан максимал даражада фойдаланиш муаммоларини ҳал қилишга имкон беради.
Юқоридагилар илмий-услубий асослаш ва диверсификатсия усуллари ва воситаларидан фойдаланган ҳолда сут саноатининг самарадорлигини ошириш йўналишларини ишлаб чиқиш муаммоларини актуаллаштиради.
Муаммони билиш даражаси. Ҳозирги кунда мамлакатимиз корхоналари сони тобора кўпайиб бораётир. Шунга қарамай
унинг, бизнинг мамлакатимизда бу соҳада ҳам амалий, ҳам назарий тажриба ҳали тўпланмаган. Диверсификатсиялашнинг назарий масалалари, сут фермалари учун уларнинг амалий аҳамияти этарли даражада ишлаб чиқилмаганлиги, илмий мавзуни танлаш ва уни ҳар томонлама ўрганиш зарурлигини белгилаб берди.
Тадқиқотда маҳаллий ва хорижий олимларнинг асарларида келтирилган корхоналарни диверсификатсия қилиш муаммолари бўйича илмий қоидалар қўлланилди. Асосий тадқиқотлар муаллифлари орасида қуйидагилар бўлиши керак: Л.И. Абалкина, А.Н. Азрилиана, В.С. Немчинова, И.Ф. Хитскова, М.Д. Магомедова, э.Б. Стародубтсев ва бошқалар. Макро ва микро даражада саноатнинг ўзига хос хусусиятларини ўрганиш ва бозорни бошқариш механизмларини ишлаб чиқишда муаллиф илмий қарашларга асосланди: В.М. Баутина, А.М. Букреева, И.П. Богомолова, В.П. Воронина, В.Г. Закшевский, И.М. Подмолодина, э.Л. Смолянова, Т.Н. Овчинникова, Г.И. Тамошина ва бошқа олимлар бозор шароитида саноат корхоналари фаолияти самарадорлигини оширишнинг бошқарув жиҳатларини кўриб чиқдилар.
Тадқиқотнинг мақсад ва вазифалари. Тезиснинг мақсади ўрганилаётган соҳанинг хўжалик юритувчи субъектлари фаолиятининг ижтимоий-иқтисодий самарадорлигини ошириш мақсадида сут корхоналарини диверсификатсиялашни бошқариш усуллари ва воситаларини такомиллаштиришга қаратилган назарий ва илмий-услубий тамойилларни ишлаб чиқиш ва амалий тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
Мақсадга мувофиқ муаллиф қуйидаги вазифаларни аниқлади ва ҳал қилди:
диверсификатсиянинг таснифий хусусиятларини кенгайтириш, унинг кўп шаклларини тизимлаштириш ва "диверсификатсия" иқтисодий категориясига илмий-назарий ёндашувни такомиллаштириш;
саноат корхоналарининг ҳозирги ҳолати ва ривожланиш тендентсияларини мониторинг қилиш учун муаллифлик методологиясини ишлаб чиқиш ва мослаштириш;
горизонтал интегратсиялашган тузилмани яратиш орқали сут саноатининг самарадорлигини ошириш учун диверсификатсия воситаларини асослаш;
таклиф этилаётган диверсификатсияга мувофиқ горизонтал равишда бирлаштирилган структуранинг фойдани тақсимлашга стсенарий асосида ёндашувдан фойдаланиш мақсадга мувофиқлигини исботлаш;
диверсификатсиядаги ўзгаришларни ҳисобга олган ҳолда сут корхоналарини давлат томонидан қўллаб-қувватлашни яхшилаш бўйича тавсиялар ишлаб чиқиш.
Тадқиқот объекти. Тадқиқот объекти сифатида Россия Федератсиясининг сут саноатининг корхоналари танланди. Воронеж вилояти корхоналари мисолида батафсил тадқиқотлар олиб борилди.
Ўрганиш мавзуси сут саноати корхоналарини диверсификатсиялашни ривожлантириш жараёнида юзага келадиган иқтисодий муносабатлардир.
Тадқиқотнинг назарий ва услубий асослари. Тадқиқотнинг назарий асоси бўлиб, маҳаллий ва хорижий олимларнинг интегратсиялашув жараёнларини, Россия Федератсиясининг меъёрий ва қонуний актларини ривожлантириш фонида замонавий усул ва воситалардан фойдаланган ҳолда корхоналарни диверсификатсия қилиш фаолиятини самарали бошқариш муаммоларига бағишланган фундаментал ва амалий илмий ишланмалари бўлди.
Тадқиқотнинг маълумот базаси Россия Федератсияси Федерал Давлат статистика хизматининг расмий материаллари, қишлоқ хўжалиги бозорларини ўрганиш институти (ИКАР), Москва озиқ-овқат технологиялари университетининг расмий маълумотлари, маълумотларнинг даврий манбаларидаги нашрлари, илмий-амалий конферентсиялар материаллари, ИНТЕРНЕТ сайтларидаги маълумотлар, ўрганилаётган корхоналарнинг бухгалтерия ҳисоби ва молиявий ҳисоботи.
Тадқиқот жараёнида биз диалектик, мантиқий, тизимли, жараёнли ва вазиятий ёндошувлар, иқтисодий ҳодисаларни идрок этишнинг умумий илмий усуллари: таҳлил ва синтез, конкретизатсия ва абстрактсия; замонавий таҳлилий ва график усуллар, иқтисодий ва математик усуллар ва моделлар, таққослаш усуллари, устуворликларни танлаш, эксперт баҳолари. Таҳлилий материални қайта ишлашда МСОффиcе, Статистиcа дастурий таъминот пакетларидан фойдаланилган.
Диссертатсия мавзусининг Россия Федератсияси Олий Аттестатсия Комиссияси мутахассисликлари паспорти талабларига мувофиқлиги (иқтисодий фанлар). Диссертатсиянинг мазмуни 1-бандга мос келади. Корхоналар, тармоқлар, мажмуаларни иқтисодиёти, ташкил этилиши ва бошқаруви: 1.1 Саноат (1.1.1. Иқтисодиёт фаолияти, хўжалик юритувчи субектларни бошқариш ва бошқаришнинг янги усуллари, механизмлари ва воситаларини ишлаб чиқиш ва мослаштириш). саноат соҳасида; 1.1.14. вертикал ва горизонтал интегратсиялашган иқтисодий тузилмаларни диверсификатсия қилиш) мутахассисликлари бўйича 08.00.05 - Иқтисодиёт ва халқ хўжалиги; Россия Федератсияси Олий Аттестатсия Комиссиясининг мутахассислик паспортлари.
Тадқиқотнинг илмий янгилиги сут корхоналарини диверсификатсия қилиш фаолиятини бошқаришнинг назарий ва амалий қоидалари, усуллари ва воситаларини ҳар томонлама ўрганишдан иборат. Муаллиф томонидан шахсан олинган ва илмий янгиликни ўз ичига олган энг муҳим натижалар қуйидагилар:
диверсификатсиялашнинг таснифлаш белгилари кенгайтирилиб, улар турли соҳалардаги корхоналарнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда унинг кўп шаклларини тизимлаштиришда фарқланади ва "диверсификатсия" иқтисодий категориясига илмий-назарий ёндошув яхшиланади, бу эса сут ишлаб чиқариш корхоналарининг давлат ва ижтимоий озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашдаги ролини аниқлашга имкон беради. жамиятнинг иқтисодий барқарорлиги;
муаллифнинг методологияси ишлаб чиқарилди, саноат корхоналарининг ҳозирги ҳолати ва ривожланиш тендентсияларини кузатиш, хом ашё, ишлаб чиқариш ва сотишни таҳлил қилиш қобилияти билан тавсифланади, шунингдек маҳсулотни диверсификатсия қилиш ва иккиламчи хом ашёни (зардоб) қайта ишлашни ташкил этиш орқали сут саноатининг салоҳиятини ошириш имкониятини исботлайди.
диверсификатсия воситалари горизонтал равишда бирлаштирилган тузилмани яратиш, "тортишиш маркази" нинг иқтисодий ва математик усулидан фойдаланган ҳолда зардобни қуритиш заводининг мақбул жойлашишини танлаш ва саноат корхоналарини (озуқа, нон ва нонни қайта ишлаш) аниқлаш орқали сут саноатининг самарадорлигини оширишга қаратилган. , қандолат маҳсулотлари, ёғ-мой саноати), улар инноватсияларнинг потентсиал шериклари-харидорларидир ионларни диверсификатсия қилиш маҳсулотлари;
Горизонтал интегратсиялашган структуранинг фойдани тақсимлашда стсенарийга асосланган ёндашувни қўллаш мақсадга мувофиқлиги исботланди, таклиф қилинган мезонларга асосланган анъанавий усуллардан фарқли ўлароқ, қайта ишланган хом ашёнинг ҳажмини, ташиш масофасини ҳисобга олиш ва қуруқ ва қуюлтирилган зардоб ишлаб чиқаришни ривожлантириш билан боғлиқ мумкин бўлган хавфларни камайтириш имконини беради. таклиф этилаётган диверсификатсияга риоя қилиш;
Сут корхоналарини давлат томонидан қўллаб-қувватлашни такомиллаштириш бўйича, мавжуд бўлганлардан фарқли ўлароқ, амалга оширилаётган диверсификатсиялаш ўзгаришларини ҳисобга олган ҳолда ва маҳаллий сут ишлаб чиқарувчиларнинг божхона-тариф ҳимоясини кучайтиришга, сут бозори иштирокчилари учун тенг рақобат шароитларини таъминлашга ва даромадларни ички секторлараро тақсимлаш устидан назоратни кучайтиришга қаратилган тавсиялар ишлаб чиқилган. охир-оқибат функтсияларни уйғунлаштиришга қаратилган паст сифатли маҳсулотларни ишлаб чиқариш учун кüреселлеşен иқтисодиётида ионирования сектор ва таъминлаш озиқ-овқат ш-ственнож хавфсизлик.
Ишнинг амалий аҳамияти шундан иборатки, тадқиқот натижалари, назарий қоидалар, амалий ишланмалар ва муаллифнинг илмий асосланган хулосалари сутни қайта ишлаш корхоналари ва саноат ва ҳудудий бошқарув органларининг амалий фаолиятида асосий усул ва таҳлил воситаларини танлашда ишлатилиши мумкин. ҳолатлар ва тадбиркорлик субектларини диверсификатсия қилиш стратегиясини ишлаб чиқиш.
Илмий ва амалий ишланмаларга амалий аҳамиятга эга бўлиб, унда қуйидагилар мавжуд: диверсификатсия турлари, усуллари ва воситаларининг такомиллаштирилган таснифи; сут саноатининг ҳозирги ҳолати ва ривожланиш тендентсияларини кузатиш учун муаллифлик услубияти; горизонтал интегратсиялашган тузилмани яратиш орқали сут саноатининг самарадорлигини ошириш учун диверсификатсия воситалари; таклиф этилаётган диверсификатсияга мувофиқ горизонтал равишда бирлаштирилган структуранинг фойдани тақсимлашга стсенарий ёндашув; сутни қайта ишлаш корхоналарини давлат томонидан қўллаб-қувватлашни яхшилаш бўйича тавсиялар.
Мудофаа чоралари. Илмий янгилик ва амалий аҳамиятга эга бўлган мудофаа учун қуйидаги қоидалар таклиф этилади:
диверсификатсия белгиларини таснифлаш, унинг кўп шаклларини тизимлаштириш ва "диверсификатсия" иқтисодий тоифасига илмий ва назарий ёндошишни такомиллаштириш;
ишлаб чиқаришни диверсификатсия қилиш орқали сут саноатининг салоҳиятини ошириш имкониятини исботлашга имкон берадиган саноат корхоналарининг ҳозирги ҳолати ва ривожланиш тендентсияларини кузатиб боришнинг муаллифлик усули;
горизонтал интегратсиялашган тузилмани яратиш орқали сут корхоналари фаолияти самарадорлигини оширишга қаратилган диверсификатсия воситалари;
горизонтал равишда бирлаштирилган структуранинг фойданинг тақсимланишига стсенарий асосида, таклиф қилинган мезонлар асосида, қайта ишланган хом ашёни ташиш масофаси ва қуруқ ва қуюлтирилган зардоб ишлаб чиқаришни ривожлантириш билан боғлиқ мумкин бўлган хавфларни ҳисобга олишга имкон беради;
сутни қайта ишлаш корхоналарини давлат томонидан қўллаб-қувватлашни такомиллаштириш, ЖСТга аъзо бўлгандан кейин тармоқ фаолиятини мувофиқлаштириш ва озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш.
Тадқиқот натижаларини синаш ва амалга ошириш.
Диссертатсия ишининг назарий қоидалари ва амалий натижалари Воронеж давлат технология академиясида, Жанубий Урал давлат университетида, Шимолий Кавказ давлат техника университетида, Воронеж иқтисодиёт ва ҳуқуқ институтида ўтказилган халқаро ва университетлараро илмий-амалий конферентсияларда 2009 йилда эълон қилинган - 2012 йил
Сут маҳсулотларини диверсификатсия қилиш фаолиятини бошқариш бўйича диссертатсияда келтирилган тавсиялар бир қатор корхоналарнинг амалий фаолиятига киритилди: ОАЖ "Милк" компанияси (Россош), ОАЖ "МК Воронеж" (Воронеж), "АгроСо¬" МЧЖ юз "(Твер), вилоят ҳокимиятларида (Воронеж вилоятининг иқтисодий ривожланиш бошқармаси)," ВГУИТ "ГЕС ИЕСнинг ўқув жараёнида. Бу амал қилиш актлари билан тасдиқланган.
Нашрлар
Диссертатсия тадқиқотининг асосий қоидалари, натижалари ва хулосалари муаллиф томонидан 14 нашрда, шу жумладан Россия Олий Аттестатсия Комиссияси томонидан тавсия этилган тўртта мақола ва нашрларда, умумий ҳажми 9,22 ппни ташкил этади, шундан муаллифнинг ҳиссаси 4,58 б.т. .л.
Ишнинг таркиби ва тузилиши. Диссертатсия кириш, учта боб, хулоса ва тавсиялардан, фойдаланилган адабиётлар рўйхатидан, 118 моддадан иборат. Иш 156 бет матнда келтирилган, 25 жадвал, 28 та расм, 20 та формуладан иборат.