1. Kolorimetriya va fotokolorimetriya usullari va ular to`g`risida umumiy tushunchalar

REJA:

• 1. Kolorimetriya va fotokolorimetriya usullari va ular to`g`risida umumiy tushunchalar.
• 2. Polyarografiya, inversion-xronopotentsiometriya usullari.
• 3. Tuproq unumdorligi tabiiy, sun’iy, potensial va samarali unumdorlik tushunchalari.
• 4.Tuproqning suv rejimi va uni boshqarish usullarini o‘rganish.

Kolorimetriya usuli.

Kolorimetriya usuli.

Kolorimetriya usuli 1975-yil tahlil etiluvchi eritmalar rangini taqqoslagan rus olimi M.V.Severgin ishi tufayli boshlangan. 1838-yil Lampadius oddiy kolorimetriya usulida tegishli temir va nikel miqdorini eritmalar, rangini konsentratsiyasi ma`lum standart eritmaga solishtirib aniqlash.

Kolorimetriyani keyinchalik Geyne 1845-yil, frantsiyalik Jakilen 1846-yil, nemis tadqiqotchilari Gerapat 1832-yil, A.Myuller 1853-yil va nixoyat kalorimetriya asbobini birinchi bo`lib yasagan frantsiyalik Dyubosk rivojlantirdilar.

Dastlabki spektrofotometrlar faqat XX asrda paydo bo`lib, asrning ikkinchi choragida tarqala boshlandi. Spektrni qayd etishi usuliga ko`ra spectral asboblarni quyidagi nomlari qo`llaniladi:

Spektroskop- spektrni ko`z bilan kuzatish asbobi;

Spektrograf- spektrni fotoplastinkaga qayd etish asbobi;

Spektrometr- spektrni egri chiziq xolida qayd etuvchi asbob;

Spektrofotometr- spektrni egri chiziq yoki nuqtalar bo`yicha qayd etuvchi va ayni vaqtda spektr intensivligini yorug`ligini ham o`lchaydigan asbob.

Fotoelektrokolorimetriya – Buger Lambert Beer, nurni yutish umumlashgan qonuniga asoslangan bo`lib, bu qonun optik zichlikni eritma va nur yutilayotgan eritmaning qatlam qalinligi orasida to`g`ri mutanosiblik borligini ifodalaydi.
Agrokimyo analizlarida fotoelektrokolorimetr FEK-M dan keng qo`llaniladi. Kolorimetriya va fotokolorimetriya analizlari konsentratsiyali eritmalarni solishtirish orqali aniqlanadi. Agar tekshirilayotgan eritma rangi “standart eritma” ga nisbatan to`qroq (yoki ochroq) bo`lsa, u holda temir ionining miqdori ionlarining konsentratsiyasi ham tekshirilayotgan eritmada ko`proq (yoki kamroq) bo`ladi.
Analizning eritmalar rangining to`q – ochligini taqqoslashga asoslangan metodi kalorimetrik analiz deyiladi.
Ba`zan rang o`zgarishi bilan boradigan reaksiyalar o`rniga qiyin eriydigan modda hosil qiluvchi reaksiyalardan foydalaniladi.
Miqdoriy fotometrik usullar: