1. Кредитнинг зарурлиги ва мохияти


Download 152.5 Kb.
bet8/10
Sana16.06.2023
Hajmi152.5 Kb.
#1509625
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
кредитасос

Тижорат кредити. Иқтисодиётда кредит муносабатларининг вужудга келишининг биринчи шаклларидан бўлиб, вексель мцуомаласини вужудга келтирган ва наед пулсиз хисоб китобларининг ривожлаяишига ёрдам берган. Тижорот кредитининг субьектлари сифатида турли шахслар: мол етказиб берувчи ва мол сотиб олувчи корхонала, крёдитнинг объекта сифатида сотилаётган товар иштирок қилади. Тижорат кредити ўзининг амалий кўринишини хуқукий шахслар ўртасида товар ва хизматларнинг тўлов муддатини чўзиш орқали сотиш шаклидаги молия хўжалик муносабатларида топади. Бу кредит шаклининг асосий мақсади товарларнп сотишни тезлаштириш ва шу орқали фойда олишдан иборат.
Тижорат кредитнинг анъ-ананавий воситаси бўлиб, қарзга олувчининг царз берувчига нисбатан молиявий мажбуриятларини акс эттирувчи вексель хисобланади. Вексел бу қарз мажбурияти бўлиб, карз олувчи ўз зиммасига қарзгани кўрсатилган сўммада, кўрсатилган жойда, белгиланган муддатда тўлаш мажбуриятини олади.
Амалиётда векселнинг икки тури қўланилади. Оддий ва ўтказма вексел. Оддий векселни қарзга олувчи корхона к;арз берувчи корхонага беради ва товарлар ва кўрсатилган хизматлар учун унта тўлаш мажбуриятини ўз зиммасига олади
Ўтказма векселда кредитор томонидан белгиланган товар ва хизматлар сўммаси унинг топширигига асосан учинчи шахсга ёки векселни кўрсатувчига ўтказилиши зарур. Кредиторнинг векселда кўрсатилган сўммани учинчи шахсга тўлаш тўғрисидаги буйруғини ифодаловчи хужжат амалиётда тратта деб ҳам юритилади.
Тижорат кредити банк кредитидан қуйидаги хусусиятлари билан фарқ қилади:
1.Кредитор (к;арз берувчи) ролида махсус кредит-молия ташкилотлари эмас, балки товар ва хизматларни ишлаб чия;ариш ҳамда сотиш билан шугулланувчи турли ҳуқуқий шахслар иштирок қилади;
2. Тижорат кредити фақатгина товар шаклида берилади;
3. Тижорат кредитида ссуда капитали, саноат ва савдо капитали билан интеграциялашган холда ҳаракат қилади. Бу бозор иқтисодиёти шароитда турли ихтисосдаги ва фаолият йуналишдаги корхоналани ўз ичига олувчи холдинг, молиявий компанияларнинг вужудга колишида ўз амалий аксини топади;
4. Берилган вақт оралигида тижорат кредитининг ўртача қииймати банк фоизииинг ўртача ставкасидан доимо кичик бўлади;
5. Қарз берувчи ва қарз олувчи ўртасидаги шартнома бўйича расмийлаштирилганда тижорат кредити бўйича тўлов (фоиз ставкаси) алохида аниқланмайди. Фоиз тўлови товар бахрсига қўшилган холда расмийлаштирилади.
Хорижий мамлакатлар амалиётида тижорат кредити кенг таркалган. МД.Х, давлатлари амалиётида тижорат кредити қўлланилмайди. Собиқ иттифок; даврида кредит муносабатларининг ривожланишига назар соладиган будсак, 1930-32 йиллардаги кредит ислохатигача амалиётда тижорат кредитидан фойдаланилган. Бу кредит товарлар ишлаб чиқаришнинг мул қўлчилиги шароити;'а товарларни сотиш жараёнини тезлаштиришда қўлай хисооланади.
Хозирги шароитда жахон амалиётида тижорат кредитнинг асосан 3 тури қўлланиласи:
-кайд к;и.-:инган ту.;ов муддати бўйича кредит;
-товарларни сотгандан кейингина к,арзни тўлаш бўйича кредит
-очиқ, хисоб бўйича кредитлаш. Бунда тижорат кредити шартлари оуйича, кейинги товар партиясини ясунатиш, олдинги гкунатилган товарлар бўйича қарзгаларни тўлаш муддатигача амалга оширилиши зарур.

Download 152.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling