1. Lokomotivlarni ekspluatatsiyasi fanining maqsadi va vazifalari Fanni o‘qitishdan maqsad

21.Lokomotivlar tasnifi
Lokomotivlar quyidagi eng muhim xususiyatlarga ko’ra tasniflanadi.
Xizmat turi bo’yicha:
-yo’lovchi;
-yuk;
-universal (yuk-yo’lovchi, manyovr-eksport va boshqalar );
-manyovr;
-sanoat lokomotivlari.
Yo’lovchi yoki yuk xizmatlari bilan ishlaydigan lokomotivlar poyezd deb ataladi.
Sanoatning kirish yo’llarida va sanoat korxonalarida dizel lokomotivlari ishlatiladi.
Koleyaning o’lchamlari bo’yicha:
-keng o’lchamli (1520mm );
-qisqa o’lchamli (610-1067 mm).
MDH va Finlyandiya, Mo’g’uliston, Boltiqbo’yi mamlakatlari bo’ylab koleya 1524 dan 1520 ga o’tkazilgan.
Kuzovning turlari bo’yicha:
-vagon kuzovli;
-qopqoq kuzovli .
Yopiq vagon kuzovli turi barcha asosiy dizel lokomotivlari va elektr lokomotivlarida qo'llaniladi. Lokomotiv uskunasini ob-havodan himoya qiladi va lokomotiv brigadasi uchun normal ish sharoitlarini yaratadi.
Qopqoq kuzovli turi manyovr va sanoat dizel lokomotivlari uchun ishlatiladi. Jihozlarni tekshirish uchun yon tarafdagi platformalar, mashinistning kabinetidan chiqib borish imkoniyatini ta'minlaydi.
Bo'limlar soni bo'yicha:
bir bo'limli;
ikki bo’limli;
ko’p son bo’limli.
Bir bo’limli lokomotivlar odatda ikkita mashinistga ega bo'lib, harakat yo'nalishini o'zgartirilganda lokomotivni ishlatib bo’lmaydi. Mashinist kabinalarida qidiruv bo'limlari bo'lmasligi mumkin, ular bosh qismlardan nazorat qilinadi.
Seksiya turi bo'yicha:
-ikkilik turi;
-uchlik turi;
-to’rtlik turi hosil bo'ladi.
Odatda lokomotiv qismida ikkita seksiya mavjud. Ularning har biri 2 o'qi g'ildiraklarining ikki, uch yoki to'rt juftlarida joylashadi. Odatda ikkita o'q birlashgan qismi bitta o’q ramasidan tashkil topgan.
Telejkalarni mashinist turiga ajratishi bo’yicha:
-alohida g'ildiraklar bilan, har bir g'ildirak jufti o'z elektr motori (vosita) tomonidan boshqarilganda;
-ikki yoki uch g'ildirakli juft, bir elektr motor yoki gidravlik uzatish bilan gidromexanik bir guruhli boshqarilganda.