1. Loyihalash asoslari fanining maqsad va vazifalari

A0 va A1 varaqasi - Rasmlar, plakatlar va plakatlar

A3 varaqasi., B4 va A2 - rasmlar, jadvallar, gazetalar

A4 varaqasi. - Ofis qog'ozi, hujjatlar, xatlar, jurnallar, jurnallar, jurnallar, jurnallar, jurnallar, jurnallar, reklama materiallari, sarflangan materiallar Printerlar va nusxalari uchun

A5 varaqasi. - tabriknomalar, identifikatsiya kartalari, qaydlar, noutbuklar, daftar, varaqalar, blankalar, reklama materiallari

Varaq B5, A5, B6, A6 - Kitoblar, bukletlar, risolalar, pochta kartadalari

C4, C5, C6 formatlari - A4 Qog'oz varag'idagi harflar uchun konvertlar: buklanmagan (C4), ikki marta (C5), uch baravar (C6)

Serial S. formatlari. - Bu o'lcham pochta formatining qog'oz formatining ularga joylashtirilishi uchun mo'ljallangan pochta formati uchun mo'ljallangan.

43.Turar – joy binolarining xonalarini tanlash va shakllantirish uchun qo’yiladigan talablar va shatlar.

Shahar, turar joy hududiga yoki alohida turar joy uyiga yer maydonini tanlash o‘ta mas’uliyatli ishdir. chunki bu yerda aholining yashashi uchun hamma shart-sharoit mavjud bo'lishi va kelgusi avlodlaminp vashashlarini hisobga olish zarur. Shaharsozlik masalasi yuqori kursda alohida o‘tiladi. Shuning uchun, biz faqatgina shaharsozlikni alohida turar uy-joy uchun yer maydoni sathi balandroq, suv to'planmaydigan, yerga suv shaxobchalari o'tkazish va ko‘kalamzorlashtirish imkoniyatiga ega bolgan, undan tashqari sanoat va ishlab chiqarish korxonalaridan sanitariya-gigiyenik jihatdan uzoqroq masofada bo'lishi kerak.
Shuningdek, bino boshqa turar joy va jamoat binolaridan, ma’lum bir joyda joylashgan quyoshga nisbatan yaxshi qaratilgan bo'lishi va yaxshi shamollatilishi kerak. Uy bundan tashqari ko'cha shovqinidan ma’lum bir uzoq masofada joylashtirilishi, ko'chaning qizil chizig'idan ko'kalamzor va shovqindan saqlanadigan to'siqlar orqali ajratilishi kerak.
Uyga avtomobil kirishi uchun yolakcha ajratilishi, bundan tashqari uy atrofi ko'kalamzorlashtirilgan va suv o'tkazilgan bolalar maydonchalari, kir quritadigan va sport maydonchalari, soyabonlar, kattalar dam oladigan joylar bilan jihozlangan bo'lishi kerak. Bu O'zbekiston tabiiy iqlim sharoitida muhim omillardan biridir. Yer sathi qo'shni uylar bilan, tuman markazi bilan bog'cha, maktab, savdo, madaniy va maishiy xizmat ko‘rsatish joylari bilan qulay bog'langan bo'lishi kerak.
44.Bino va inshootlar qurilishida asosiy va yordamchi xonalarni aytib bering.
Xona - binoning asosiy tarkibiy kismi yoki elementidir. Xona uchun asosiy
narsa - bu uning funksional vazifasidir, ya’ni kishilarning ishlab chikarish, ijtimoiy
va shaxsiy xayot faoliyatining ma’- lum jabxalari talablarini kondirishidir.
Xonalarning vazifasi va binodagi axamiyatini xisobga olgan xolda ularni boshka
xonalarga utib buladigan yoki o‘tib bo‘lmaydigan kilib rejalashtirish mumkin.
Binolardagi xonalarni vazifalariga karab asosiy (ishchi), yordamchi va
kommunikatsiya xonalariga bulish mumkin.
Asosiy xonalarga binoning funksional vazifasiga mos ravishda kishilar
tomonidan bajariladigan faoliyatga muljallangan xonalar kiradi. Masalan, ukuv
muassasalaridagi darsxonalar, turar-joy binolaridagi yashash xonalari va x, k.
Birok, binodagi asosiy jarayonni amalga oshirish uchun asosiy xonalardan
tashkari boshka xonalar xam kerak buladi. SHulardan biri yordamchi xonalardir. Ular
binoda amalga oshiriladigan jarayonlarning bajarilishini ta’minlash uchun zarur,
lekin binoning vazifasini belgilamaydilar (masalan, kvartiradagi oshxona, vanna
xona yoki tomosha muassasalaridagi bufet, xojatxona kabilar).
Binolardagi asosiy va yordamchi funksional vazifalarni bajaruvchi barcha
xonalar kommunikatsiya xonalari vositasida uzaro boglangan buladilar. Ularning
asosiy vazifasi-kishilarning xarakatlanishiga kulaylik yaratishdir (koridor, yulaklar,
zina va shunga uxshashlar). Bunday xonalarning ulchamlari normal sharoitda zarur
kulayliklarni, favkulotda xolatlarda esa kishilarni evakuatsiya kilishda xavfsizlikni
ta’minlash sharti asosida tanlangan bulishi kerak.
Berilgan ulchamlardagi va forma (bichim) lardagi xonalarni loyixalashtirish va
ekspluatatsiya kilishdagi barcha talablarni xi- sobga olgan xolda yagona bir
kompleksda joylashtirish - binoning xajmiy-plan echimi deb ataladi.
Binolar xajmiy plan echimlarini yaratishning bir necha uslub- lari (planirovka
sistemalari) ma’lum.
49.Koridorli tipdagi loyihalangan uy -joy qurilishi va ularning imkoniyat va kamchiliklari.
Koridor – binoda odamlar xarakatlanishi uchun qilinadigan ikki
yoni devor bilan chegaralangan gorizontal yo‘l.
---Binolar hajmiy planechimlariniyaratishningbirnechauslublari (planirovka
sistemalari) ma’lum.
Koridor bilan bog‘langan xonalarning bino planida joylashtirilish sistemasi
planirovkaning koridor sistemasi deb ataladi(5.1-rasm).Bunda xonalar
koridorning bir tomonida (5.1-rasm, a)yokiikkala tomonida (5.1-rasm,
b)joylashgan bo‘lishi mumkin. Birinchi holatda koridor yaxshi yoritiladi, lekin
ikkinchi darajali maydon nisbatan ko‘payadi. Ikkinchi holda esa ikkinchi darajali
maydon kam lekin koridorni yoritish muammosini hal qilish kerak bo‘ladi.
54.Sohalar bo’yicha loyiha tashkilotlarining tashkil qilinishi va yirik korxonalar qoshidagi loyiha, - konstruktorlik byurolarining faoliyatlarini tasvirlab bering.
So‘nggi yillarda iqtisodiyotning muhim tarmoqlarini modernizatsiya qilish va texnik qayta jihozlash, ijtimoiy va muhandislik-transport infrastrukturasining jadal rivojlantirish, aholini arzon va shinam uy-joy bilan ta’minlash, ta’lim va tibbiyot muassasalari tarmoqlarini kengaytirish davlat dasturlarini amalga oshirishga doir ko‘rilayotgan chora-tadbirlar natijasida loyiha-qidiruv ishlarining barqaror o‘sishiga olib keldi.
Shu bilan birga, loyihalash sohasidagi vaziyat amalga oshirilayotgan investitsiya jarayonlarining samaradorligini oshirishga va loyiha-qidiruv ishlari sifatini ta’minlashga to‘siq bo‘layotgan jiddiy kamchiliklar mavjudligini ko‘rsatmoqda.
Respublikamiz hududlarida texnik jihozlash va kadrlarning kasbiy tayyorgarlik darajasi, shuningdek, loyiha hujjatlarini ishlab chiqishni yuqori sifatini ta’minlash imkoniga ega zamon talablariga javob beradigan loyiha institutlarining mavjud emasligi jiddiy kamchiliklardan biri hisoblanadi.
57.Shaharsozlikda yuqori qavatli binolarni qurishning o’ziga xos talablari va qoidalari.
Baland qavatli uylar (10 va undan ortiq bo'lgan) binolaming kiraverishida, podyezdida umumiy zinapoyadan tashqari 2 xil lift bo'lishi kerak, ya’ni aholini va yukni tashiydigan liftlar. Aholini yong'in paytida binodan tez chiqanb yuborish yoki evakuatsiya qilish uchun xonadonlar bilan yozgi xonalar orqali uzviy bog'langan bo'lishi va tikka (vertikal) zinapoyalar yoki dimiqmaydigan zinapoyalar orqali bog'lanish bo'lishi kerak.
O'rta, ko'p va baland qavatli uylar 3 ta eng asosiy tarxiy tuzilmalarga bo'linadi: bo'linmali, yo'lakli, galereyali.
Bizda bo'linmali (seksiya) tuzilmali uylar eng ko'p tarqalgan uylar bo'lib ular ko'p vazifalidir, ya’ni bir uyda ko'p xonadonli va kam xonadonli uy turlarini yaratishga katta imkoniyatga yaratadi.
Bo'linmali seksiya tuzilishiga ega bo'lgan uylar sobiq sobiq Ittifoq paytida turli iqlim sharoiti mavjud bo'lgan joylarda qurilgan. Yo'lakli va galereya turidasi uylar esa asosan kamxonali xonadonlarga mo'ljallangan bo'lib, yo'lakli uylar sobiq itiifoqning o'rta qismida, galereyali uylar esa janubiy qismida qurilgan.
O'zbekiston sharoitida turar uy-joylami loyihalash uchun qo yiladigan asosiy talablar:
1. O'zbekistonning iqlim sharoitida xonadonni yer sathi va ochiq havo bilan bog'lash an'anaga aylanib qolgan. Shaharlarning tez o'sishi va yer sathini ehtiyot qilish o'rta va ko'p qavatli uylarning qurlishiga olib keldi.
2. Xonadonlarni yer bilan bog'lash an’anasi yo'qoldi. Buning o'mini almashtinsh uchun xonadon tarkibiga har xil yozgi xonalami lovihalash va uylarda kam qavatli uylarga nisbatan har xil qulayliklar, ya'ni markazlashgan issiq suv, isitish elektr jihozlari va chiqindini olib ketish uchun qulayliklar yaratildi. Shu sabablar natijasida O'zbekiston tabiati, iqlim-sharoitini va urf-odatlariga javob beradigan turii xil ko'p qavatli uylarga qo'yiladigan talablar ishlab chiqildi.
62.Xonadon tarkibi va uni shakllantirish talablari.
Xonadon deb, binoning bir-biriga birlashtirib bog'langan, bitta oilaning
yashashi uch u n m o'ljallangan qism iga aytiladi. X onadon tu ra r joylarning
asosiy tarkibiy qisnii hisoblanadi. Bu xonadonlarda oila a ’zolari o 'zin in g
asosiy vaqtini o'tkazadi, ya’ni ular bu yerda dam olishadi, ishlashadi, uxlas-
hadi, ovqatlanishadi va m eh m o n kutishadi
X onadonlar asosiy va yotoq xonalarga bo'linadi. Asosiy qismlarga m eh­
m o n kutib oladigan va shu bilan birga oila a ’zolari bir yerga to'planadigan
yem akxona, m eh m o n x o n a, ish kabinetidan iborat b o 'lad i. Bu xonalarga
to 'g 'rid a n -to 'g 'ri daxliz orqali o'tiladi. Xo'jalik qismiga oslixona, hojatxo-
na, yuvinish xonasi kiradi. U iar asosiy qism biian yoioq qisin o rtasida joy-
lashgan bo'lib, uzoqroqda joylashgani m a ’qul.

65.O’rta va ko’p qavatli binolar (turar-joy va boshqa turlari ), ularning turlari. afzallik va kamchiliklari, shaharsozlikdagi o’rni.
3-5 qavatgacha bo‘lgan uylar o‘rta qavatli Turar-joy binolari turiga kiradi. Bu xildagi uylarda xonadonlar liftsiz, faqat umumiy zinapoya orqali bog‘lanadi. Ularning qurilmalari oddiy bo‘lib, zavodda tayyorlangan industrial tayyor qurilmalardan foydalaniladi. Bu xildagi Turar-joy qurilishi zich qurilish bo‘lib, shahar maydonidan foydalanishda iqtisod qilish imkonini beradi. Hamma zamonaviy qulayliklarga ega bo‘lib, qurilishda iqtisodiy jihatidan tejamlidir. Hozirgi vaqtda bunday uylar asosidagi Turar-joy qurilishi shaharlarni tashkil etadi. Sekin asta bunday uylar qishloqlarga ham tarqalmoqda.
Koʻp qavatli turar joy binolariga 6 qavatdan 9 qavatgacha boʻlgan uylar kiradi. Oʻrta qavatli uylardan farqi shuki bu uylarda albatta lift joylashtirilgan boʻlishi kerak. Koʻp qavatli turar joy binolari qurilishida hamma loyiha turkumlari ishlatiladi. Boʻlinmali(seksiyali), yoʻlakli(galereyali), karidorli, minorali va aralash turkumlar. Ayniqsa, koʻp tavsiya etiladiganlari boʻlinmali(seksiyali), yoʻlakli(galereyali) turkumlaridir. Bu turkumlar universal boʻlib, koʻp xonali va kam xonali xonadonlarning toʻliq yechimi va iqtisodi tomonlama qulaydir. Koʻp qavatli uylarni uzunligi koʻp boʻlmasligi kerak, chunki, atrofga oʻzini soyasi bilan xalaqit beradi. Shuning uchun, seksiyali yoki minorali turkumlar koʻproq toʻgʻri keladi. Uylar koʻp qavatli boʻlgani sababli odamlar tabiat manzarasidan uzoqlashadi, shuning uchun bunday uylarda yozgi xonadonlar katta ahamiyatga ega. Ayvonlar ikki qavatga, koʻkalamzorlash va ular xonadonni koʻchadagi shovqindan toʻsadi, changdan himoyalaydi. Tekis tom chetidagi maydonlar tashkil etish, uni koʻkalamzorlashtirish uyning quyoshning tik nuridan saqlaydi va xonadonlarning havosini pasaytiradi