1-ma’ruza: biznesda xo‘jalik hisobining umumiy tavsifi reja

4. Uzviy aloqa funksiyasi. Buxgalteriya hisobi uzviy aloqa funksiyasini bajarib, busiz 
boshqaruv tizimining faoliyati ma’nosiz bo‘lib qoladi, buning ustiga keng ko‘lamda 
kompyuterlashtirilgan sharoitda faoliyat ko‘rsatadigan tizimli buxgalteriya hisobi boshqaruv 
xodimlarini korxona va uning bo‘linmalarining ma’lum davr ichidagi faoliyati to‘g‘risida, xo‘jalik 
mablag‘lari, ularning vujudga kelish manbalari va korxonaning majburiyatlari haqida, mol yetkazib 
beruvchilar, xaridorlar, buyurtmachilar, banklar, soliq inspeksiyasi, investorlar va boshqa xorijiy 

---

hamkorlar bilan o‘zaro munosabatlar to‘g‘risida, moliyaviy natijalarni shakllantirish, foydaning 
ishlatilishi va jamg‘arilishi to‘g‘risida, mulkdorlar (aksiyadorlar, paychilar, ta’sischilar va h.k.) 
bilan munosabatlar to‘g‘risida haqiqiy ma’lumotlar bilan ta’minlaydi.
Ko‘rsatkichlarning haqiqiy miqdorini aks ettiradigan buxgalteriya axborotlari yordamida 
uzviy aloqadan foydalangan holda biznes-reja ko‘rsatkichlari, standartlar, norma va 
normativlar,smetalar bajarilishi, barcha turdagi resurslardan oqilona foydalanish ustidan nazorat 
o‘rnatiladi, har xil kamchiliklar bartaraf etiladi. Ishlab chiqarish imkoniyatlari va ularning safarbar 
etilish hamda ishlatilish darajasi aniqlanadi.
Buxgalteriya hisobi tizimi boshqaruvni uzviy aloqa orqali har qanday darajada ta’minlay 
oladi. Boshqahech qanday tizim ushbu vazifani bajara olmaydi.
Uzviy aloqa funksiyasi, odatda asosan dastlabki hujjatlardan olinadigan, turli xil 
tashuvchilardagi birlamchi axborotni bajaradi. Masalan, mehnatga haq to‘lash to‘g‘risidagi ishbay 
naryadlarda mavjud bo‘lgan axborotlar, ham bajarilgan ishlarning haqiqiy hajmini hisobga olish 
uchun, ham ma’lum davr ichidagi rejalashtirilgan har bir tadbir bo‘yicha rejadan chetgachiqishlarni 
aniqlashuchun ishlatiladi.