4-Ma`ruza.
Mavzu: Kislorod. Oltingugurt. Sulfat kislota.
Reja.
1. Kislorod guruhchasi elementlarining umumiy xossalari.
2. Kislorod, olinishi, xossalari va ishlatilishi.
3. Oltingugurt, olinishi, xossalari va ishlatilishi.
4. Oltingugurtning vodorodli va kislorodli birikmalari.
5. Sulfat kislota, olinishi, xossalari va ishlatilishi.
Yangi darsning bayoni.
1. Kislorod guruhchasi elementlarining umumiy xossalari.
Kislorod guruhchasiga O, S, Se, Te va Po elementlari kiradi. Ular D. I. Mendeleyev davriy jadvali VI guruhining p-elementlari bo`lib, umumiy nom bilan xalkogenlar deb yuritiladi. Ularning tashqi elektron pog`onasida–ns2np4 elektronlar mavjud bo`ladi. Xalkogenlar vodorod va metallar bilan hosil qilgan birikmalarida –2 oksidlanish darajasini, kislorod va boshqa faol metallmaslar bilan hosil qilgan birikmalarida odatda +4 va +6 oksidlanish darajalarini namoyon qiladi. Kislorod odatda –2 oksidlanish darajasini, ftor bilan hosil qilgan birikmasida +2 oksidlanish darajasini namoyon qiladi.
Kislorod guruhchasi elementlari vodorod bilan H2R kabi vodorodli birikmalarni hosil qiladi. Bu birikmalar H2O, H2S, H2Se, H2Te bo`lib ular xalkovodorodlar deyiladi.
S, Se va Te kislorod bilan RO2 va RO3 kabi oksidlarni hosil qiladi, ularga H2RO3 va H2RO4 kabi kislotalar muvofiq keladi.
Oddiy moddalarning xossalari qonuniyat bilan o`zgarib boradi: yadro zaryadi ortishi bilan metallmaslik xossalari susayib, metallik xossalari kuchayib boradi. Masalan, kislorod va tellur metallmaslar, lekin tellurning metall yaltiroqligi bor va elektrni o`tkazadi.
4. 1-jadval. Kislorod guruhchasi elementlarining xossalari.
№
|
Xossalari
|
O
|
S
|
Se
|
Te
|
Po
|
1.
2.
3.
4.
5.
6.
|
Tartib raqami
Valent elektronlari
Atomining ionlanish energiyasi, eV
Nisbiy elektrmanfiyligi
Birikmalarida oksidlanish darajasi
Atom radiusi, nm
|
8
2s22p4
13,62
3,50
-1, -2,
+2
0,066
|
16
3s23p4
10,36
2,6
-2, +2, +4, +6
0,104
|
34
4s24p4
9,75
2,48
-2, +4, +6
0,117
|
52
5s25p4
9,01
2,01
-2, +4, +6
0,137
|
84
6s26p4
8,43
1,76
-2, +2
0,164
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
