1-Ma`ruza. Mavzu: Metallmaslar. Vodorod. Suv. Reja. Metallmaslarning davriy jadvalda tutgan o`rni. Metallmaslarning umumiy xossalari

O`yuvchi ishqorlar. Suvda yaxshi eriydigan asoslar o`yuvchi ishqorlar deyiladi. Ulardan eng muhimlari NaOH va KOH lardir. NaOH va KOH–oq, xira, qattiq kristall moddalar. Suvda yaxshi eriydi, bunda ko`p miqdorda issiqlik ajralib chiqadi. Suvdagi eritmalarda deyarli to`liq dissotsilanadi va kuchli ishqorlar hisoblanadi.

NaOH ↔ Na⁺ + OH^- NaOH + CO₂ = NaHCO₃

KOH ↔ K⁺ + OH^- 2NaOH + CO₂ = Na₂CO₃ + H₂O

Na va K tuzlari. Natriy barcha kislotalar bilan tuzlar hosil qiladi. Ularning barchasi suvda yaxshi eriydi hamda ulardan eng muhimlari–NaCl, Na₂CO₃ va Na₂SO₄ hisoblanadi.

NaCl ovqatga solinadigan zarur modda, oziq-ovqat mahsulotlarini konservalashda, NaOH, Cl₂, HCl, Na₂CO₃ olish uchun xomashyo sifatida ishlatiladi.

Na₂CO₃ kristall soda, ichimlik soda, shisha, sovun, qog`oz ishlab chiqarishda va ro`zg`orda yuvish vositasi sifatida ishlatiladi.

Na₂SO₄ soda va shisha ishlab chiqarishda hamda Na₂SO₄•10H₂O kristallgidrati tibbiyotda ichni yumshatuvchi sifatida ishlatiladi.

Natriy tuzlari (natriy ionlari) alangani sariq rangga kiritadi. Bu kimyoviy birikmalardagi Na ni aniqlashning eng seziluvchan usulidir.

Kaliyli tuzlardan asosan kaliyli o`g`itlar sifatida foydalaniladi. Kaliy tuzlari (kaliy ionlari) alangani gunafsha rangga kiritadi. Bu kimyoviy birikmalardagi K ni aniqlashning eng seziluvchan usulidir.