1 Ma’ruza Reja

1 - Ma’ruza
Reja:
1.1.Tebranma harakat haqida tushuncha
1.2.Garmonik tebranma harakat kinematikasi va dinamikasi
1.3. Garmonik tebranma harakat energiyasi
1.4. Prujinali mayatnik
1.5.Fizik mayatnik
1.6. Matematik mayatnik
1.7.Tebranishlarni qo’shish
1.8. Erkin so’nuvchi mexanik tebranishlar
1.9. Erkin mexanik tebranishlar
1.10. Tebranishlarning so’nish koeffisiyenti
1.11. So’nishning logarifmik dekrementi va tizimning aslligi.


Tayanch iboralar: Tebranish, xususiy tebranishlar, garmonik tebranishlar, tebranish davri, tebranishlar chastotasi, qaytaruvchi kuch, kvazielastik kuch, differensial tenglama, fizik mayatnik, prujinali mayatnik, matematik mayatnik.
So’nuvchi tebranish, erkin mexanik tebranish, so’nish koeffisiyenti, xususiy chastota, so’nish dekrementi, so’nishning logarifmik dekrementi.


1.1. Tebranma harakat haqida tushuncha
Vaqt o’tishi bilan takrorlanuvchi harakat yoki fizik jarayonlar tebranishlar deb ataladi. Tabiatda va texnikada tebranma harakatlar keng tarqalgandir. Misol uchun soat mayatnigining tebranishi, o’zgaruvchan elektr toki va boshqalar. Shuning uchun tebranma harakatlarning fizik tabiatiga qarab ularni mexanik, elektromagnit tebranishlar va boshqalarga ajratish mumkin. Ammo tebranma harakat yoki jarayonlar turli bo’lishiga qaramay, ularning barchasi umumiy qonuniyatlar asosida yuzaga keladi.
Jism yoki fizik jarayon muvozanat vaziyatiga ega bo’lishi zarur va uni shu holatidan chiqarish va avvalgi vaziyatiga qaytaruvchi kuchlar mavjud bo’lishi kerak. Agar jism dastlab olgan energiyasi hisobiga muvozanatdan chiqib, tashqi kuch yo’q holatida o’z tebranishlarini ancha vaqt amalga oshirib tursa, bunday tebranishlar erkin yoki xususiy tebranishlar deb ataladi. Ular orasida eng sodda ko’rinishi garmonik tebranishlardir.