1-Ma’ruza: Tom yopmalari. Ularga qo‘yiladigan talablar. Reja

3-rasm. CHordoqda tomlarning osma stropilasi:
1 - stropila; 2 - tortqich; 3 - "babka"; 4 - mauerlat.




4-rasm. CHordoqli tomning kombinatsiyalangan stropilasi:
1 -osma stropila fermasi; 2 -tom qirrasidagi bo‘ylama progon; 3 –qo‘shimcha progonlar; 4 -tayangan stropila;5 – mauerlat.
Kombinatsiyalangan stropilalar(4-rasm) qo‘llanilganda material sarfi osma stropilalardagiga nisbatan kamayadi. CHunki ularda osma stropilava tayangan stropilalarning ishlash prinsipidan foydalaniladi. Bunda osma stropila fermalari har 4-6 metrda o‘rnatiladi. Ularning ustidantom qirrasini hosil qiluvchi progon (xari)hamda tayangan stropilalarni ushlab turish uchun qo‘shimcha progonlar qo‘yiladi.Tayangan stropilalar orasidagi masofa,taxta yoki brusdan qilinganligiga qarab 1-2 metr qilib belgilanadi.
CHordoqli tomlarda tom qoplamasi sifatida to‘lqinsimon asbestotsement listlaridan foydalanilganda, stropila ustidan kesimining o‘lchamlari 40x50 mm, 50x50 mm yoki 60x60 mm bruschalardan stropilaga perpendikulyar yo‘nalishda obreshyotka qoqiladi.Ular orasidagi masofa tom qoplamasining materialiga bog‘liq holda 250 mm dan 750 mm gacha bo‘lishi mumkin.
Bunday tomlarda tom qoplamasi sifatida to‘lqinsimon asbestotsement listlaridan tashqari asbestotsement plitalardan, turli xil cherepitsadan, tom tunukasidan va vaqtinchalik binolarda pergamin,ruberoyd, gidroizol kabi o‘ramli materiallardan foydalanish mumkin.
Turar-joy va jamoat binolarining chordoqli tomlarida profili 40/150 bo‘lgan to‘lqinsimon asbestotsement listlar (shifer) qo‘llaniladi.Asbestotsement listlar uzunlik bo‘yicha kamida uchta obreshetkaga tayanishlari kerak. Ularni karnizdan tom qirrasi tomonga qarab joylashtirib chiqiladi. Tomning karniz qismidagi birinchi obreshetka bruschasining balandligi asosiy obreshetkaning balandligidan shiferning qalinligi teng bo‘lgan qiymatga katta bo‘lishi kerak. Masalan, obreshetka uchun 60x60 mm bruschalardan foydalanilganda, shiferning qalinligi 6 mm bo‘lsa, birinchi obreshetkaning balanligi 66 mm qabul qilinadi. Aks holda pastki shifer osilib qolganday ko‘rinadi. Qolgan barcha juft obreshetka bruschalari ham asosiy obreshetkadan shifer qalinligining yarmiga teng qiymatga (3 mm ga) baland, ya’ni 63 mm bo‘lishi kerak. Barcha toq obreshetka bruschalarining balanligi esa 60 mm ga teng bo‘ladi (5 va 6-rasmlar).Obreshetka bir xil bo‘lishi uchunularni 60x60 mm bruschalardan qabul qilish va zarur joylarda qalinligi 6 va 3 mm bo‘lgan qistirmalardan foydalanish tavsiya etiladi.Tom qirrasi yaqinida odatda kaltaroq asbestotsement list yotqiziladi. SHuning uchun obreshetkaning balandligi joyida aniqlanadi. Qirradagi fasonli detal bitta yoki ikkita obreshetka bruschasiga mahkamlanishi mumkin.