1-mashg’ulot mikroskopning

Bodyaga (Spongilla lacustris)ning gemmulasi:
A - suv osti o'simligidagi bodyaga; B - bodyaga;
1 - o g ’iz teshigi; 2-skeIet ignalari; 3 - gemmulalaming mikroskleritlari; V - gemmula tanasining kesmasi: l-amfidiskalar; 2 - ichki kutikula qobig'i; 3 - tashqi muhit bilan bog'lab turuvchi teshikcha; 4 - shu teshikchani yopib turadigan to'siq parda; 5 - gemmula tanasi ichidagi hujayralar.

Urug’ hujayralar oskulum orqali suvga chiqib, tuxum hujayralariga ega bo’lgan urg'ochi bulutlarning tanasiga kirib tuxum hujayrani urugMantiradi. UrugMangan tuxum hujayralar dastlab ona organizmida rivojlanib, keyinchalik tashqi muhitga chiqadi va suvda xivchini yordamida suzib yuradi. Bulut lichinkasining bu davri amfiblastula deyiladi. Keyinchalik bu lichinkalar suv ostidagi substratlarga oMiradi

65



va ulardan yosh bulutlar paydo bo’ladi.
Jshning bajarilishi: bodyaga tanasiga suv kiradigan mayda teshikchalarni va oskulumni kuzatish uchun koloniyasining bir qismini kesib oiib, har xil kattalikda ko’rsatuvchi lupalar va binokulyar orqali kuzating, noaniq shakli va yashil rangiga e'tibor bering. Buiutning tana qoplagMchidan tayyorlangan preparatni mikroskopda ko’rib, undagi turli xil hujayralarni. Fiksasiyalangan bodyagadan bir bo'Iagini olib, uni probirkaga soling va ustiga 40-45% sulfat kislota eritmasini quyib, 2-3 daqiqa davomida spirtovkada qizdiring. Shunda bodyaganing tanasi erib ketadi va suyuqlikning ostiga cho’kadi. Keyin suv bilan yuvib soat oynasiga soling, qurigan cho’kmani mikroskopda ko’rib, mayda tayoqchasimon ignachalarga (skeletiga) diqqatingizni qarating.


Topshiriqlar javob bering va bilimingizni baholang
1. Ko’p hujayralilar kelib chiqishining “fagositella” naza- riyasi mohiyati nimada?
A. Blastula bo’shlig’iga hujayralar immigratsiyasi; B. Blas- tula devorini invaginatsiyasi; S. Ko’p yadroli bir hujayra- lilarning sellyulyarizatsiyalashuvi; D. Bir hujayralilarning boshqa bir hujayralilar bilan oziqlanish natijasida;
2. Ko’p hujayralilar kelib chiqishining “gastreya” nazariyasi mohiyati nimada?
A. Blastula devorining invaginatsiyasi; B. Blastula bo’shli- g’iga hujayralar immigratsiyasi; S. Ko’p yadroli bir hujayralilarning sellyulyarizatsiyalashuvi; D. Bir hujayra- lilarning boshqa bir hujayralilar bilan oziqlanish natijasida;
3. Ko’p hujayralilar kelib chiqishining “sintsitiy” nazariyasi moxhiyati nimada?
A. Ko’p yadroli bir hujayralilaming sellyulyarizatsiyasi;
B. Blastula bo’shlig’iga hujayralar immigratsiyasi;
S. Blastula devorining invaginatsiyasi; D. Bir hujayralilar-
66



ning boshqa bir hujayralilar bilan oziqlanish natijasida;
4. Bulutlarning paragastral bo’shliq hujayralari? A.XoanotsitIar; B.Kollentsitlar; S.Amyobatsitlar; D.Sklerob- lastlar;
5. BuIutlar (g'ovaktanlilar) mezogleyasida uchramaydigan hujayralar?
A.Xoanotsitlar; B.KollentsitIar; S.Amyobatsitlar; D.Arxeot- sitlar;
6. Gastrea nazariyasining muallifi qaysi olim?
A. A.Mechnikov; B. Kovalevskiy; S. Gekkel; D. Darvin;
7. Fagotsitella nazariyasining muallifi kim?
A. K.Linney; B. Xodja; S. Lamark; D. Mechnikov;
8. Bulutlar hayvonot olamining vakili ekanligini qaysi olim isbotladi?
A. Aristotel; B. Xolodkovskiy; S. Mechnikov; D. Djorden;
9. Bulutlaming qaysi hujayralarida ovqat hazm bo’ladi?
A. Pinakotsitlarda; B. Amyobotsitlarda; S. Xoanotsitlarda;
D. Arxeotsitlarda;
10. Bulutlar tipi necha sinfdan iborat?
A. 5 ta sinfdan; B. 2 ta sinfdan; S. 4 ta sinfdan; D. 3 ta sinfdan;
11. Askonoidli bulutlarda xoanotsitlar gavdaning qayerida joylashgan?
A. Gavda devori ichida; B. Paragastral bo'shlig'i devorida; S. Oskulum atrofida; D. Gavda bo’shlig'i devorida o’yiqlar
(chuqurchalar) ichida;
12. Bulutlar nimalari yordamida geografik tarqala oladi?
A. Jinsiy hujayralari yordamida; B. Mayda bo’Iakchalari orqali; S. Lichinkalari yordamida; D. Gavdadagi hujayralari orqali;

67

13. Bulutlar gavdasida qanday to’qimalar bo’ladi?
A.Muskul to’qimasi; B.Nerv to'qimasi; S.Tog'ay to’qimasi; D.To’qimalar boMmaydi;
14. Evolyutsion taraqqiyot protsessida bulutlar qaysi hayvon- lardan kelib chiqqan?
A. Taroqlilardan; B. Koloniya bo’lib yashovchi xivchinlilardan; S. Xivchinlilardan; D. Sarkodalilardan;
15. G’ovaktanlilar tana devori?
A. Ektoderma va endoderma; B. Endoderma va mezogleya;
S. Ektoderma va mezoderma; D. Ektoderma va bazal membrana;
16. Mezogleya qaysi umurtqasiz hayvonlarda bo’ladi?
A. Bodyaga buluti va aktiniya; B. Jigar qurti va aktiniya;
S. Gidra va planariya; D. Stsifomeduza va askarida;
17. Askon, sikon, leykon tana tuzilishi qaysi umurtqasiz hayvonlarga xos?
A. G’ovaktanlilar; B. Bo’shliqichlilar; S. Taroqlilar; D. Plas- tinkasimonlar;
18. G'ovaktanlilar tanasidagi skleroblast hujayrasi nima vazifani bajaradi?
A. Skelet hosil qiluvchi; B. Oziqni hazm qilish; S. Rezerv hujayralari; D . Oziq zarralarini tutish;