1-mavzu. Fanning maqsadi va vazifalari. Asosiy tushuncha va ta‟riflar. Ma‟lumotlar bazasiga qo„yiladigan talablar

# 
Ф
ам
ил
ия
си
# 
Бе
ка
т 
но
ми
Тў
хт
аш
в
ақ
ти
# 
Ав
то
бу
с 
но
ме
ри
Ав
то
па
рк
но
ме
ри
Ёқилғи сарфи 
Йўловчилар 
сони
Ёқилғи 
тоифаси
# Модель 
номери
Ишлаб 
чиқарувчи
Масофа 
# Маршрут
бош пункти
# Маршрут 
охирги пункти
Жўнаш вақти
Келиш вақти
Жой номи ери
# Рейс 
номери
Ulman – CHen diagrammasi 
 
Nazorat savollari 
1. 
Ma‟lumot baza modeli nima? 
2. 
Ierarxik (shajara) modeli ma‟lumot va uning asosiy xarakteristikalari 
3. 
Tarmoqli model ma‟lumot va uning asosiy xarakteristikalari 

---

18 
4. 
PS moxiyat aloqa usulida tavsiflaganda qanday ishlar bajariladi 
5. 
Mosliklarni (munosobatlar) qanday turlari bor . Ularni tavsiflang. 
6. 
Moxiyat aloka diagrammasi qanday quriladi. 
7. 
Axborot tizimlarini loyixalashga infologik yondoshishni asosiy 
koidalarini tushuntiring. 
8. 
Mohiyat-aloqa modelini asosiy konstruksiyalarini tushuntirib bering.
4–mavzu. Rеlyatsion ma‟lumot modеli. Ma‟lumotlar bazasida 
munosabatlar. 
REJA 
1. 
Ma‟lumotlar bazasida munosobatlar. 
2. 
Ma‟lumotlarni tasvirlashda jadvallardan foydalanish. 
3. 
Relyatsion ma‟lumotlar bazasini asosiy tushunchalari. 
4. 
Relyatsion algebra va uning amallari. 
 
 
 
Tayanch iboralar: kortej, daraja, domen, relyatsion hisoblash. 
Ma‟lumotlarni relyatsion modeli asosida munosabat tushunchasi 
yotadi. Munosabatni 2 o„lchamli jadvallar yordamida tavsiflash qulay. 
Jadval tushunarli ko„rimli va inson uchun oddiy. Munosabatlar to„plami 
ma‟lumotlarni saqlash uchun ishlatilishi mumkin. Shu bilan birga ular 
orasidagi bog„lanishlarni modellashtirish imkonini beradi.
Misol: 2 ulchamli jadvalni kuramiz.