1-mavzu: “Ilmiy tadqiqot metodologiyasi fanining maqsadi va vazifalari ilmiy blimlarning metodologik asoslari Reja

antrop tamoyili o ’rniga, aytaylik, «elektron tamoyili» yoki «timsoh tamoyili» 
to‘g‘risida ham so‘z yuritish mumkin. 
Normativ metodologiya, aniq ta’riflangan tamoyillardan tashqari, «yarim 
normativ» shaklda, ayni paytda «yarim deskriptiv» shaklda ilmiy bilishning 
ideallari va normalari, fanlarning o‘zaro ta’siri, ilmiy nazariyalaming 
shakllanishi va asoslanishi haqidagi ta’limotlarda, eksperimental faoliyat 
tamoyillarida, bilimlami birlashtirish va sintez qilish muammolarida, ilmiy 
bilishning imkoniyatlari va chegaralari, ilmiy bilishning tilida ham bo‘lishi 
mumkin. Bundan tashqari, maxsus metodologiyaning o‘ziga xos xususiyatlari 
alohida fan sohalari: matematika, fizika, kimyo, biologiya, texnika va texnologiya, 
evolyusiya jarayonlari, ekologiya va hokazolaming muayyan tarzda ishlab chiqilgan 
metodologiyalarida o‘z aksini topadi. 
Ilmiy bilish tizimida metodologiyaning tutgan o‘mi, vazifalari haqida 
bildirilgan fikrlarga shuni qo‘shimcha qilish kerakki, metodologiyaning 
operasional-amaliy ahamiyatidan tashqari, uning inson aqliy va bilish faoliyatining 
ayrim mexanizmlarini ochib beruvchi bilim tizimi sifatidagi ahamiyati to‘g‘risida 
so‘z yuritish mumkin. Zotan, bu inson o‘z-o‘zini anglashi uchun ham, «sun’iy 
intellekt» tizimlarini yaratish uchun ham muhimdir. Bundan tashqari, har qanday 
ilmiy bilish faoliyati doimo muayyan metodga va u haqdagi qarashlarga (ya’ni 
ma’lum protometodologiyaga yoki aniq bo‘lmagan metodologiyaga) asoslanishini 
ham tushunish kerak. Ammo barcha tadqiqotchilar ham metodologiya 
muammolarini maxsus o‘rganavermaydi va ishlab chiqavermaydi. Bu metodologiya 
har qanday ilmiy bilish faoliyatining ajralmas qismi ekanligini tushunib yetish uchun 
muhimdir. 
Tabiiy obektlar xossalarining to ’rt turi - barcha tabiiy obektlarga xos bo