1-mavzu. Informatika va raqamli texnologiyalar fanining asosiy rivojlanish yo‘nalishlari

Informatikaga oid fanlarning shakllanish tarixi.
Axborotni saqlash, uzatish va qayta ishlash imkoniyatlarini oshirishni tavsiflovchi bir qator bosqichlar mavjud:
Dastlabki bosqich - bu shaxs tomonidan rivojlangan og‘zaki nutqning rivojlanishi. Aniq nutq, til axborotni saqlash va uzatishning o‘ziga xos ijtimoiy vositasiga aylandi.
Ikkinchi bosqich - yozuvning paydo bo‘lishi. Oldingi bosqich bilan solishtirganda ma’lumotni saqlash imkoniyatlari ortadi. Inson sun’iy tashqi xotiralardan foydalanishni boshladi. Pochta aloqasini tashkil etish axborotlarni yozuv ko‘rinishida uzatish vositasi sifatida foydalanish imkonini berdi. Yozuvning paydo bo‘lishi fanlar rivojlanishining boshlanishi uchun zaruriy shart edi. “Natural son” tushunchasining, keyin u yoki bu sanoq sistemasining paydo bo‘lishi ham xuddi shu bosqich bilan bog‘liq.
Uchinchi bosqich - tipografiya. Bu birinchi axborot texnologiyasi. Axborotni qayta ishlab chiqarish oqimga, sanoat asosiga o‘tkazildi. Ushbu bosqich ma’lumotni saqlash imkoniyatini oshirishga imkon berdi, uni takrorlashning mavjudligi va aniqligini oshirdi.
To‘rtinchi bosqich aniq fanlarning (matematika, fizika) rivojlanishi va o‘sha davrda boshlangan ilmiy-texnikaviy inqilob bilan bog‘liq. Bu radio, telefon va telegraf kabi kuchli aloqa vositalarining paydo bo‘lishi bilan tavsiflanadi, ularga bosqich oxirida televizor, fotografiya, kino, magnit tashuvchilarga (magnit lentalar, disklar) ma’lumotlarni yozib olish usullari qo‘shildi.
“Informatika” atamasi XX-asrning o‘rtalarida Fransiyada paydo boʻlgan. “Informatika” atamasi fransuzcha informatique va avtomatique so‘zlarining birlashishi orqali hosil bo‘lgan bo‘lib, “axborotni avtomatlashtirilgan qayta ishlash” degan ma’noni bildiradi. Ingliz tilida so‘zlashuvchi mamlakatlarda “Informatika” atama kompyuter texnologiyalari fani nomi bilan ataladi. “Informatika” atamasi Fransiya va Sharqiy Yevropada keng qo‘llaniladi. Ko‘pgina G‘arbiy Yevropa mamlakatlari va AQShda "Kompyuter ilmi" nomi bilan ataladi.

1917-1972

Informatika faniga asos solgan olimlardan Jorj Elmer Forsit amerikalik kompyuter olimi va raqamli tahlilchi boʻlib, Stenford universitetida Kompyuter fanlari boʻlimiga asos solgan va unga rahbarlik qilgan. Forsit "informatika" atamasini yaratgan va bu sohaning asoschilaridan biri sifatida tan olingan. Forsit Stenfordning kompyuter fanlari bo‘limini qurishni davom ettirdi.

Bugungi kunda Informatika va axborot texnologiyalariga oid fanlar chegaralarini kengaytirishda davom etmoqda. Hayotimizning har bir lahzasi, taqiladigan elektron gadjetlar, o‘zi boshqariladigan avtomobillar va video aloqalar hayotimizga ta'sir qiladi. Informatika fanining tarixi esa bugungi yutuqlarni tushunish uchun juda muhimdir. Zamonaviy dunyoyimizda Oyga odam joylashtirdik, globusni internet bilan bog‘ladik va Informatika va raqamli texnologiyalar tufayli olti milliard odam qo‘liga ko‘chma hisoblash moslamasini topshirdik. Informatika fanlari tarixiga nazar tashlasak, bugungi talabalar uchun foydali ma'lumot olishimiz mumkin.
1962 yilda Informatika akademik soha sifatida vujudga keldi. Purdue universiteti 1962 yilda birinchi informatika kafedrasini tashkil etdi. Darsliklar mavjud bo‘lmaganligi sababli, dastlabki informatika mutaxassisliklari fakultet tomonidan yozilgan perfokartalar, dasturlash sxemalari va "darsliklardan" foydalangan. Ikki yil o‘tgach, sichqonchani Duglas Engelbar ixtiro qildi va zamonaviy hisoblash vositalarini shakllantirgan vositaga aylandi. Ushbu vosita tufayli millionlab odamlar kompyuterlardan foydalanishlari mumkin edi. Engelbart bu bilan to‘xtamadi; u shuningdek, zamonaviy kompyuterni shakllantiradigan grafik foydalanuvchi interfeysini (GUI) yaratdi. 1970-yillarga kelib, innovatorlar shaxsiy kompyuterlar tushunchasini ta'qib qilishdi. Mikrochiplar va boshqa texnologiyalar tufayli kompyuterlar hajmi va narxi qisqardi.