1-mavzu. Ishlab chiqarishni boshqarishda iqtisodiy axborotlarning roli, xususiyati va xarakterli turlari reja

4. Axborot ehtiyojlari va so’rovlarini aniqlash
Axborotga bo'lgan ehtiyoj so'rovlarda ifodalanadi - ehtiyojni ifodalashning og'zaki shakli yoki odamlar duch keladigan axborot tanqisligini tavsiflash. Shu sababli, axborotga bo'lgan ehtiyojni aniqlashning eng oddiy usuli sifatida foydalanuvchilarning kutubxona yoki axborot xizmati bilan bog'langan so'rovlarini tahlil qilish hisoblanishi mumkin.
Axborotni boshqarishning asosiy vazifalaridan biri quyidagilarni aniq tushunishni o'rnatishdir:
• qanday ma'lumotlar (tarkibiga ko'ra);
• kimga (qanday toifadagi iste'molchilar);
• qachon (qaysi sana yoki ishning qaysi bosqichida);
• qanday shaklda (qanday darajada qon ivishida)
Iste'molchi unga bo'lgan vaqt ichida uni foydali tarzda o'zlashtirishi uchun taqdim etilishi kerak.

Axborot ehtiyojlari va so’rovlarini aniqlash usullari.

Tor mavzuga va keng qamrovli ma'lumotlarga bo'lgan ehtiyoj. Juda tor ixtisoslashuv vaziyat ustidan cheklangan nazoratni, birinchi qarashda ushbu mavzu bilan bog'liq bo'lmagan bir qator omillar ustidan nazoratni yo'qotish natijasida qabul qilingan qarorlar sifatini yo'qotishga olib keladi. Undan so’ng esa keng qamrovli axborotlarga ehtiyoj seziladi.
Tarmoqlar va tarmoqlararo ma'lumotlarga bo'lgan ehtiyoj. Tarmoqlar ma'lumotlariga bo'lgan ehtiyoj ixtisoslashgan xarakterdagi so'rovlarda, tarmoqlararo (qo'shni) - asosiy bo'lmagan xarakterdagi so'rovlarda ifodalanadi.
Faktografik va kontseptual ma'lumotlar bo'lgan ehtiyoj. Haqiqiy (faktografik) ma'lumotlarga bo'lgan ehtiyoj turli xil ma'lumotlarga bo'lgan ehtiyoj
iste'molchi tomonidan birlamchi va ikkilamchi hujjatlardan, ma'lumotnomalar va boshqa ma'lumot manbalaridan olinadigan axborotlardir. Ko'pincha iste'molchi nafaqat ma'lumotga, balki ma'lumotni baholash, bu ma'lumotni boshqalar tomonidan talqin qilish, mutaxassis - ularning haqiqat nuqtai nazaridan va ishonchliligi, texnik va iqtisodiy maqsadga muvofiqligi va istiqbollar, ya'ni. Kontseptual ma`lumotlarga ehtiyoj sezadi. Ayniqsa, bunday kontseptual axborotlarga menejer qaror qabul qilishda muhtojlik sezadi.
Axborotga bo'lgan ehtiyojni o'rganish usullari.

1. 
   Bilvosita.
   

• 
  Mutaxassislar fikri;
  
• 
  Mutaxassis bo’lmaganlar fikri;
  
• 
  Anketa so’rovi;
  
• 
  Foydalanuvchi murojaatlarini tahlil qilish;
  
• 
  Intervyu va boshqalar.
  

1. 
   Bevosita.
   

• 
  Mutaxassis oldida turgan muammoni asosli va bevosita tahlil qilishi.
  

Axborot ehtiyojlari va so’rovlarining aniqlashning optimal aniqlash usullari mavjud emas, shunday bo’lsada ba’zi bir usullar mavjudki bu usullar hozirgi paytda amaliyotda qo’llnilmoqda. Jumladan bugungi kunda tarmoq ilmiy izlanish institutlarda axborot ehtiyojini aniqlashning usullari mavjud bo’lib, ular axborotlarni qayta ishlash asosida quyidagi boshqaruv pag’onalari bo’yicha ishlatiladi:
-umumiy vloyat boshqaruvi (Oliy majlis tomonidan chiq’arilgan qonunlar, Vazirlar Mahkamasi tomonidan chiq’arilgan qarorlar va drektivalar va h.k.);
-vazirliklar boshqaruvi;
-bosh boshkarma;
-tarmoqlararo boshqaruv organlari;
-nstitutlar kelgusi davr rivojlanishini belgilab beradigan prognozlar, tajriba konstruktorlik ishlari, taxliliy vazifalari.
Yukorida karab chiqilgan boshqaruv pog’onalarida axborot ehtiyojlarini har bir pog’ona bo’yicha ma’lum bir manbalar orkali qondiriladi. Lekin shuni aytish kerakki, berilgan axborot so’rovlari haligacha ham to’liq ta’minlanmaydi.

5.